Hoofdstuk 2:
'Een zwerm tips'
Tips voor freelancers in de creatieve industrie
Laten we beginnen met de basic tips. De snelle hints en tricks waarvoor je bent gekomen.
​
Tip 1:
Geloof in jezelf. Voor getalenteerde mensen zoals jij is er altijd werk. Hoe belabberd de economie ook is.
​
Tip 2:
Word tekstschrijver. Copywriters zijn namelijk zeldzaam. Voor tik-geiten is er twee keer zoveel werk als voor designers, illustrators, art directors of fotografen.
​
Tip 3:
Begin je net? Vraag dan aan je eerste opdrachtgevers of ze jouw factuur een tikkie sneller willen betalen dan die van andere freelancers. En leg ook uit waarom: je bent een starter en met snelle betalingen bouw je vlug een financieel buffertje op.
Tip 4:
Open nieuwe spannende deuren met een no cure no pay voorstel. Bied opdrachtgevers aan om een dagje gratis voor ze te werken. Met als voor-waarde dat ze je de volle mep betalen als de klus naar alle tevredenheid is afgerond. En als je Tip 1 goed hebt gelezen, dan weet je dat je altijd zult worden uitbetaald. No cure no pay is niet alleen slim voor beginnende freelancers. Het blijft de rest van je vrije bestaan handig. Om je te verdiepen in nieuwe technieken en nieuwe markten. En om jezelf te verkopen aan nieuwe opdrachtgevers.
"Ik zou graag zien dat freelancers zich aanbieden en vragen of ze een dagje proef mogen draaien. Er zijn er echt nul die dat doen. Echt nul." Remco Vroom, creative managing director TABWORLD.
Tip 5:
Doe nooit een gratis proefopdracht. Bij een proefopdracht verwachten opdrachtgevers – in tegenstelling tot no cure no pay - dat je een eerste klus volledig gratis doet. Dus ook als de opdracht naar tevredenheid is afgerond. Pas na deze klus kun je dan misschien - heel misschien - betaalde opdrachten krijgen van de opdrachtgever. Het is vaak een truc van klanten om mensen gratis voor ze te laten werken. En als je Tip 1 goed hebt gelezen, dan weet je dat je je niet meer hoeft te bewijzen. Je bent een getalenteerde, professionele freelancer. En aan dat mooie werk van je mag best een mooi prijskaartje hangen.
​
Tip 6:
Stap in een Broodfonds om je arbeidsongeschiktheid te dekken. Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen kosten klauwen met geld. En als je het nodig hebt, zal je zien dat de verzekeraar er alles aan doet om niet uit te hoeven keren. Het Broodfonds is een perfect alternatief. Kijk anders even op www.broodfonds.nl
“Een nadeel van freelancen is de onzekerheid en de onduidelijkheid over je pensioen en je arbeidsongeschiktheid. Het zijn dingen waar tegen ik wel verzekerd ben en voor spaar. Maar het blijft de vraag of dat voldoende is.” Freelance fotograaf.
Tip 7:
Freelancers rekenen nooit reiskosten. Wat je wel kan doen is het verwerken in je tarief. Zonder dat de klant dit ziet natuurlijk. Dus als een ver van je bed klant belt, geef 'm dan een wat hoger tarief door.
​
Tip 8:
Bied tijdens de lunch aan om mee te betalen. Vrije vogels worden niet voor niets freelunchers genoemd. Vooral voor vaste werknemers is het een doorn in het oog als je voor hun neus het laatste gekookte eitje gratis inpikt. 9 van de 10 keer hoef je niet mee te betalen, maar door het aan te bieden stel je je in ieder geval een stuk minder Hollands op.
​
Tip 9:
Regel persoonlijk contact met creatief directeuren. Mailen, bellen, appen... het heeft allemaal geen zin zolang ze je nog niet hebben gezien. Opdrachtgevers willen weten wat voor vlees ze in de kuip hebben. Struin dus alle borrels, festivals en evenementen af. Zorg voor voldoende visitekaartjes. En stap op je potentiële nieuwe klanten af.
​
Tip 10:
Doe bij een pitch (een competitie om een bepaalde klant of opdracht binnen te halen) niet te veel water bij de wijn. Je opdrachtgever besluit om de pitch aan te gaan, niet jij. Dus trap niet in constructies waarbij je alleen bij het winnen van de pitch uitbetaald krijgt.
Tip 11:
Zet 50% van je verdiende geld opzij. Een groot deel van deze 50% gaat naar de fiscus. De rest kun je... nee, moet je gebruiken als buffer. Het is heel verleidelijk om al dat geld meteen uit te geven, maar hou je in. Je zult je buffer hard nodig hebben.
​
Tip 12:
Ga lunchen, koffiedrinken, borrelen, steengrillen met elke andere freelancer die ook maar iets voor jou kan betekenen. Freelancers waar je misschien een keer mee wilt samenwerken, freelancers die klusjes aan jou kunnen doorgeven als ze zelf niet beschikbaar zijn en freelancers die je nog veel meer tips en tricks kunnen geven dan wat in dit boek staat. Connecten op LinkedIn is niet genoeg. Je moet aan elkaar ruiken voordat je met elkaar kunt werken.
​
"De meeste van onze freelancers zijn heel erg open. Als iemand niet kan, dan heb ik een probleem. Maar ze nemen dan wel de tijd om even rond te kijken om een vervanger aan te dragen." Esther Verkaaik, co-owner Daybreak.
​
Tip 13:
Vorm geen vaste huwelijken of teams met andere freelancers. Sommige tekstschrijvers willen uitsluitend samenwerken met hun lievelings-vormgever. Zo'n echtverbintenis beperkt je kansen. Alleen heb je meer kans op werk. En het is bovendien veel leuker en inspirerender om steeds met andere freelancers vreemd te gaan.
Tip 14:
Freelancers hebben geen overwerk- of weekendtarief. Als je niet in de avonduren of in het weekend wilt werken, zeg dat dan gewoon tegen je opdrachtgever. Maar ga 'm niet voor het blok zetten met een hoger tarief.
​
"Ik heb wel 'ns een freelancer meegemaakt die meldde dat ie opeens in de 'overtijd' zat. Dan is het al acht uur 's avonds. En dan heb je ondertussen al met z'n allen gegeten en zegt die freelancer die ie al 2 of 3 uur in de overtijd zit voor een hoger tarief. 'En als je het niet wilt betalen, dan ga ik nu naar huis'!" Esther Verkaaik co-owner Daybreak.
​
Tip 15:
Kom op tijd. Een open deur voor de meeste freelancers. Maar voor veel opdrachtgevers nog steeds een reden om te klagen.
​
Tip 16:
Ruim je troep op. Zit je klus erop? Zorg dan dat je je werkplek netjes achterlaat. Freelancerommel is voor veel opdrachtgevers een reden om je niet meer in te huren.
​
"Freelancer: ruim je rotzooi op. Vooral voor onze officemanager is rommel en lege koffiekopjes altijd een hele grote ergernis." Ester Groot, operations manager Jump! Communications.
​
Tip 17:
Maak een online portfolio. Zodat iedereen kan zien wat je hebt gemaakt. En zodat opdrachtgevers zien wat ze aan je hebben. Ververs regelmatig je portfolio. Je bent zo goed als je laatste werk. Dus laat dat recente werk ook zien. Daarbij heb je trouwens het recht om alles wat je hebt gemaakt voor je opdrachtgever op je eigen portfolio te zetten. Ook al beweren sommige opdrachtgevers van niet, je mag jezelf profileren met jouw geleverde diensten. Dit geldt natuurlijk alleen voor geproduceerd werk. Afgekeurde teksten, ontwerpen die nog gedrukt moeten worden of ruwe ideetjes die nooit het daglicht zullen zien, moet je nooit op je portfolio zetten.
​
"Ik vind dat je freelancers op de credit lijst moet zetten. Het wereldje is zo klein. Het is zo'n bullshit om niet de waarheid te zeggen. Waarom zou je iets anders zeggen dan hoe het is gegaan? Als freelancer heb je ook het recht om te publiceren wat je hebt gemaakt." Remy Kurpershoek, creatief directeur XXS.
Tip 18:
Declareer alles. Bewaar bonnetjes van lunches, uitjes, etentjes, kantoorartikelen, relatiegeschenken enzovoorts. En declareer het allemaal als bedrijfsonkosten bij de belasting. Je kunt zo gek niet bedenken wat je kunt declareren. Alles van IKEA voor de inrichting van je werkplek. Drank en cadeaus als relatiegeschenken. En kaartjes, postzegels, papier en tijdschriften als kantoorartikelen.
​
Tip 19:
Schrijf je niet in bij een agent. De toegevoegde waarde van agenten is voor ondernemende freelancers erg klein. Freelancers die eigen baas willen zijn en sterk in hun schoenen staan hebben geen agenten nodig.
​
“De freelancers waar je het liefst mee werkt, daar heb je een klik mee, die ken je persoonlijk, daar ben je vrienden mee. Het is dan ook veel prettiger om ze direct te benaderen, dan via officiële agentschappen." Robert van der Lans, creatief directeur The Oddshop.
​
Tip 20:
Schrijf je in bij een agent. De toegevoegde waarde van agenten is ontzettend groot als je bijvoorbeeld als visualiser, illustrator, fotograaf of regisseur gaat freelancen. Ook als je als expat besluit in Nederland te gaan werken, is een agent vrij handig om je de weg te wijzen. Verder is een agent ook slim voor freelancers die een tikje introvert en onzeker zijn.
​
“Ook expats sluiten zich bij ons aan. Omdat ze de weg hier in Nederland niet kennen. Soms zit ik de hele dag met expats koffie te drinken. Zo hebben we een heel mooi bestandje met van die internationals.” Agent.
Tip 21:
Word nooit ziek. Met een vast contract kun je wel ‘ns een weekje met griep of een maandje met een gebroken poot op bed liggen. Als freelancer betekent dit meteen dat er geen geld binnenkomt. Vrije vogels moeten dus iets beter op zichzelf letten dan loonslaven. Knoop je jas dicht, doe een das om en blijf uit de buurt van extreme sports.
​
Tip 22:
Kom altijd met een lach binnen bij je opdrachtgever. Hij heeft je namelijk hard nodig en hoopt dat jij z'n probleem op kunt lossen. Hij zit dus niet te wachten op negativiteit of op freelancers die hun eigen problemen komen ventileren.
​
"Ik heb wel 'ns een freelancer ingehuurd die zei dat ie z'n dag niet had. Ja, what the fuck, ik betaal je niet om je dag niet te hebben." Niels de Wit, creatief directeur The Oddshop.
​
"Neem je positieve energie mee. Als freelancer kan je dat makkelijk doen. Omdat je niet in de dagelijkse spanning zit zoals de anderen. Freelancers hebben meer kracht om de sfeer in een team positief te veranderen dan ze zelf denken." Mehrnoesh Forouzandeh, client director Anyone?
​
“Ik heb hier iemand gehad die met iedereen ruzie begon te maken. Op papier was het een hele goede developer, maar qua karakter was het totaal geen match met de mensen hier. Als er een raam openstond, begon hij ruzie te maken over het raam.” Michael Kattenbeld, head of design & front-end RTL Nederland.
Tip 23:
Verras je opdrachtgever. Elke keer opnieuw. Geef 'm niet alleen datgene wat ie van je verwacht, maar geef 'm ook iets extra's. Overrompel 'm met je talent.
​
"Het verschrikkelijkste dat een freelancer kan doen is geen toewijding tonen. Het komt gelukkig niet vaak voor, maar het gebeurt wel. Senior freelancers die vroeger een eigen bureau hebben gehad en dan iets opleveren dat ver beneden peil is. En dan denk ik: 'Ja, dit is niet waarvoor ik een freelancer heb ingehuurd. Dat had ik zelf ook kunnen doen.' Ik wil freelancers die de boel opschudden." Hans van Nood, Creatief Directeur XXS.
​
"Ik merk dat sommige freelancers op 'safe' spelen. Ze komen met veilige, bruikbare ideeën. Iets wat zo verkocht kan worden aan een klant bij wijze van spreken. Ze zijn af en toe geconditioneerd door andere bureaus. Ze durven de strategie niet te challengen. En wij challengen de hele dag alles: klanten, strategen, onszelf. Dus soms mag het wel met wat meer pit" Patrick de Zeeuw, owner Alfred.
Tip 24:
Laat je ego thuis.
​
"The worst thing is when somebody walks in and just looks down on people. I hate that. Think of others before yourself." Craig Stuart, executive creative director Nomads.
​
"Je hebt een slag freelancers die zichzelf heel belangrijk vindt."
Esther Verkaaik, co-owner Daybreak.
​
Het allerbelangrijkste dat je voor elkaar moet krijgen als freelancer, is dat mensen met je willen werken. Punt. Je kunt nog zoveel prijzen hebben gewonnen met je werk: als jij binnenkomt en wel ‘ns even gaat vertellen hoe het allemaal werkt en de arrogante eikel uithangt, dan vinden mensen je een lul en word je niet meer gevraagd. Simple as that. Dus: drop je ego.
​
Dat heeft alles te maken met machtsverhoudingen. In vaste dienst staan creatieven redelijk bovenaan de keten. Zij kunnen ermee wegkomen om een lul te zijn richting traffic of account. Je bent binnen een bureau nou eenmaal tot elkaar veroordeeld. Als freelancer heb je een andere machtsverhouding met de trafficers en accountmensen waarmee je werkt: je bent nu afhankelijk van ze. En als het ze niet bevalt, dan is vandaag meteen je laatste dag.
Dit betekent natuurlijk niet dat je niet eigenwijs mag zijn, of niet kritisch moet kijken naar opdrachten, briefings of processen. Dat moet je altijd zijn. Om het beste werk te kunnen leveren en om je creatieve geweten niet in de steek te laten.
​
Maar boven alles geldt, dat reclamebureaus altijd freelancers inhuren om een probleem op te lossen. Meer nog dan in vaste dienst. Want vaak word je als freelancer ingeschakeld als er een noodsituatie is.
​
Vaak ga je werken op een briefing waar intern al een paar teams op zijn stukgelopen. Of die ineens last minute is binnengekomen. Of waar een klant eerder al voorstellen voor heeft afgekeurd. Als jij dan vervolgens binnenkomt met je reclame-ego en even gaat roepen dat de briefing kut is en de strateeg moet worden opgehangen, dan hebben ze er ineens een probleem bij. En dat is niet waarom ze iemand inhuren.
​
Door je ego binnen de perken te houden en een prettige tijdelijke collega te zijn, vergroot je enorm de kans dat je nog ‘ns teruggevraagd wordt.
Tip 25:
Kom niet stoned of dronken binnen bij een klant.
​
"We hebben wel ‘ns een gast gehad, die kwam binnen met enorme pupillen. Eerst geloof je het bijna niet. Maar al snel denk je: laten we het maar niet doen." Ester Groot operations manager Jump! Communications.
​
Tip 26:
Leg net zoveel liefde en aandacht in je factuur als in je werk.
​
"Freelancers zijn vaak heel slecht in hun eigen administratie. Dat is echt een pain in the ass af en toe. Facturen die niet kloppen. Slordig met opdracht-bonnen. Of drie maanden te laat een factuur sturen. En als je je als bureau daar drie keer aan gaat ergeren, dan bel je de volgende keer wel iemand anders. Want dat gezeik achteraf... Het is dus best wel een belangrijk ding - ook voor freelancers die net beginnen - dat ze dat soort dingen goed op orde hebben. Want het straalt af op je andere talenten. Gewoon alles goed in je agenda zetten en elke week een factuur sturen." Ester Groot, operations manager Jump! Communications.
​
Tip 27:
Stel je freelancesprong in het diepe even zes maanden uit. Zodat je je optimaal kunt voorbereiden met visitekaartjes, online portfolio, belasting, KvK, netwerken en alle andere shizzle.
​
Tip 28:
Zet bij zelfpromotie niet jezelf, maar je talent centraal.
Tip 29:
Blijf groeien. Blijf jezelf ontwikkelen.
​
"It is not the strongest of the species that survives, nor the most intelligent, but the one most responsive to change." Charles Darwin.
​
"Onlangs een traditionele art director freelance ingehuurd. Goede denker, maakt leuke krabbels en dan wil ie het op de studio uit laten werken. En dan zeg ik: 'dank je wel, daar praat je mee'. Ik ben niet alleen creatief directeur, ik ben ook art director, ik ben designer en ik ben studio. Wat heb je nou aan een freelance art director die geen Photoshop of InDesign kent? Hij kan in Keynote een beetje schetsen, maar daar houdt het dan ook bij op. Het zijn creatieven die de slag met de computer hebben gemist. Als creatief directeur hadden ze personeel en hadden ze een studio. Maar als freelancer kan ik niets met ze. Wat ik mis zijn freelancedenkers die hun idee vervolgens ook zelf kunnen vormgeven." Rogier Heijning, creatief directeur Lemon Scented Tea.
​
"Blijf je ontwikkelen als freelancer. Het is heel makkelijk om achterover te leunen. Veel freelancers denken: ik heb nu genoeg ervaring. Ik weet nu hoe alles moet. Ik ben expert op mijn gebied." Mehrnoesh Forouzandeh, client director Anyone?
​
"I expect people to get their hands dirty. People who can only come up with ideas and only know how to use powerpoint. Seriously... don't waste my time. I've got a lot more junior people here who can illustrate, use Keynote, After Effects and the only thing you can do is stand behind them and monitor? That's classic for the old school freelancers. My bad experiences only come from old school freelancers who haven't changed". Craig Stuart, executive creative director Nomads.
​
"Er kwam een keer een freelancer binnen met een laptop uit het jaar nul. Het ding viel bijna uit elkaar en werkte ook niet. Uiteindelijk bleek dat ie helemaal niet op die laptop kon ontwerpen. Dus die hebben we al na drie uur terug naar huis gestuurd. Hij was zelfs directeur van zijn eigen bureau geweest, dus we dachten: nou, die kan wel wat. Maar dat viel dus vies tegen." Ester Groot, operations manager Jump! Communications.
​
“Bij bureaus is het vaak: je bent het een of je bent het ander. Je kunt niet zowel designer als art director zijn. Zo kreeg iemand die we vertegen-woordigen geen kans bij zijn laatste bureau om art director te worden. Hij kwam niet van zijn designstoel af. Als freelancer krijg je meer kansen om te groeien. Door jezelf op een andere manier op de markt te zetten.” Edith Zandee, mede-eigenaar Mach1 en oprichter LEV Visualisers.