Hoofdstuk 12:
'Het vrije tarief'
Een kostbaar hoofdstuk over tarieven en andere geldelijke zaken
Klein Freelancers Onderzoek
Slechts 43% van de ondervraagden hanteert nog een vast tarief. De rest heeft een flexibel tarief voor grote of kleine bureaus of voor leuke of minder leuke klussen. Waarbij ze dan een marge hanteren van ongeveer tien euro. Dus de ene keer zakken ze tien euro en de andere keer gooien ze er tien eurootjes bovenop.
"Je bent geruststellend duur"
Tarieven. Altijd een heikel punt. Om een goede boterham te verdienen heb je geen hoog tarief nodig. Maar als je tarief te laag is, nemen opdrachtgevers je niet serieus. En als je teveel vraagt, kun je weer arrogant overkomen en sluit je misschien een heleboel klanten uit.
​
Dus hoe moet het nou?
​
Eigenlijk zou je voor elke klant een ander tarief moeten hanteren. Elke klant is namelijk anders. Je hebt grote internationale bureaus die gewend zijn aan grote internationale tarieven en waar je dus best een grote factuur naar kunt sturen.
​
Er zijn ook leuke kleine start-ups die nog maar weinig vet op de huid hebben. Ze kunnen je niet veel betalen, maar aan de andere kant bieden ze wel leuk werk.
​
Voor elk bureau een ander tarief hanteren wordt een ramp. Chaos in the making. Zowel voor je klanten als voor je eigen administratie.
Je kunt beter kiezen voor een vast hoog tarief. Dit wordt je startpunt in de onderhandelingen. En al je klanten kunnen vervolgens een bepaalde korting verdienen. Hoe leuker de klus, hoe meer korting. Hoe meer werk je van ze krijgt, hoe meer korting.
​
Het kan dus gebeuren dat je bij Klant A een folder schrijft voor veel centjes en bij Klant B een idee voor een goed doel bedenkt voor veel minder. Of dat je bij Klant A op maandag een ontwerpje maakt tegen een grote vergoeding en op dinsdag - bij diezelfde klant - meewerkt aan een pitch voor een piepklein vergoedinkje.
​
En ja, ook dit kan onoverzichtelijk worden in je administratie. Zorg er daarom voor dat je elke korting goed noteert in je agenda. Zodat je geen fouten maakt in je factuur. Met een online agenda – zoals Google Calendar – kun je met de zoekfunctie snel achterhalen wat voor vergoeding je twee jaar geleden vroeg bij een bepaalde opdrachtgever.
​
Met die verschillende kortingen kun je dus elke keer opnieuw onderhandelen. Je zet eerst hoog in. En daarna kijk je - per klant en per project - hoeveel water je bij de wijn wilt doen voor die leuke klus.
Vakgenoten over tarieven
"Bureaus hebben de neiging - zeker tijdens de crisis - om ver onder de markt-prijs te gaan zitten. Als freelancer moet je je poot stijf houden. Je moet een bodemtarief vaststellen en vasthouden." Esther Verkaaik, co-owner DaybreakContent.
​
“Ik heb bij een van mijn freelancers het omgekeerde gedaan. Zij was nog nooit omhooggegaan met haar tarief. En ik heb gezegd dat ze dat wel moest doen omdat ze veel te belangrijk was voor ons bedrijf.” Bettina Dalenoord, marketing communicatie manager bij InShared.
​
"Ik heb een vast tarief waarmee ik elke onderhandeling begin. En ik heb ook een vast tarief waar ik nooit onder ga zitten. Vooral die ondergrens is belangrijk om voor jezelf vast te stellen, want ze willen allemaal wat van je prijs af praten. Mijn ervaring is dat als je eerlijk je grens aangeeft, zelfs de beste onderhandelaar aanvoelt dat verder zuigen geen zin heeft. Doen ze dat toch dan zeg je gewoon dat ze misschien beter af zijn met een creatief van een ander (prijs)niveau. Maar meestal komt het zover niet." Peggy van Neer, freelance copywriter en zelfstandig ondernemer.
“Mijn tarief staat vast. De eerste jaren zakte ik nog wel ‘ns, maar ik merkte dat het me bozig maakte als ik een factuur stuurde. Sindsdien zeg ik: dit is het. Het is een prima tarief en ik ga er niet met je over in discussie.” Freelance copywriter.
​
“In principe heb ik één vast hoog tarief. En dan geef ik liever wat uren cadeau. Helder en makkelijk.” Freelance strateeg.
Voor wat hoort wat
Als je korting geeft, vraag er dan iets voor terug. Bijvoorbeeld dat je factuur een maandje eerder wordt betaald. Of dat je deze maand nog een klus krijgt die iets beter betaalt. Of dat je niet alleen bij het begin van het project betrokken bent, maar ook een grote rol krijgt bij de uitwerking. Of dat je zeggenschap krijgt over wat er wel of niet wordt gepresenteerd aan de klant.
“Een freelancer had een slim voorstel: betaal binnen drie dagen en dan mag je 3% van de prijs afhalen. Het is geen grote korting, maar triggerde mij wel om heel snel te betalen.” Jordi Romkema, creative director en managing partner Superhero Cheesecake.
Klein Opdrachtgevers Onderzoek
Het tegeltje ‘Voor wat, hoort wat’ hangt gelukkig bij veel opdracht-gevers aan de muur. Want als ze aan freelancers vragen om wat aan hun tarief te doen – bijvoorbeeld voor een goed doel of voor een pitch – dan stellen ze daar vaak wat tegenover:
​
47% belooft dat een freelancer dan ook het vervolg of de uitwerking van de klus mag doen. 28% geeft de freelancer na de vriendenprijsklus meteen een opdracht voor een normaal tarief. 6% belooft in ruil voor korting sneller te betalen en 3% belooft de freelancers wat extra te betalen als de pitch is gewonnen.
​
8% van de opdrachtgevers stelt – teleurstellend – niets tegenover een lager tarief. 5% zegt dit soms te doen. En bij 3% is een dergelijke situatie nog nooit voorgevallen.
Klein Freelancers Onderzoek
Hoe gaat een freelancer om met pitches? Waarbij een bureau aan de freelancer vraagt om een beetje mee te investeren qua tarief. 41% weigert iets aan z’n tarief te doen; het is immers het bureau dat in de pitch stapt en niet de freelancer.
Een aantal – 29% - hanteert een verlies/winst tarief. Bij het verliezen van de pitch brengen ze 50% in rekening, en bij winst 100% tot soms wel 200%. Er zijn gelukkig weinig freelancers – slechts 5% - die op no cure no pay basis meedoen met een pitch. Een enkeling – 10% - rekent voor een pitch een apart, lager tarief.
Je cv de juiste kant opsturen met een flexibel tarief
"Een klus moet minstens aan 1 en liefst aan alle 3 deze voorwaarden voldoen: 1. Toffe klus 2. Goed betaald 3. Leuke mensen. (Niet per se in die volgorde.)" Peggy van Neer, freelance copywriter en zelfstandig ondernemer.
​
Een flexibel tarief kan erg handig zijn voor je eigen winkeltje. Je kunt er saaie en vervelende klussen mee afstoten en je kunt er leuke en interessante klussen mee aantrekken.
​
In principe dien je ervan uit te gaan dat elke klus je iets moet opleveren:
Een klus om van te leren.
Een klus om creatief te spetteren.
Of een klus om flink geld mee te verdienen.
​
De mooiste klussen voldoen aan al deze criteria.
Maar die komen helaas weinig voor.
Klussen die aan geen enkel criteria voldoen moet je sowieso niet aannemen. Je moet bij elk project een stukje rijker worden: in je hoofd, in je portfolio of in je portemonnee.
​
Zo zullen er wel 'ns opdrachten voorbijkomen die niet echt creatief zijn. En waar je ook niets van kunt leren. Die moet je dan beschouwen als opdrachten voor de portemonnee. Daar kun je dus beter geen korting op geven. Zorg er natuurlijk wel voor dat de klus perfect wordt geklaard. En doe het zonder mokken. Want hoe saai ze misschien ook zijn, deze klussen spekken wel je buffer. En hoe gezonder je buffer, hoe vaker je ‘ja’ kunt zeggen tegen een leuke klus die iets minder pecunia oplevert.
Anekdote:
Een freelancer werkte een keertje een middag voor nop. Omdat hij de kans kreeg om samen met een tv-coryfee te brainstormen over een programmaformat. Er kwam helaas helemaal niets uit de sessie. De freelancer leerde echter wel hoe het eraan toegaat bij de publieke omroep. En dat was zijn winst voor die dag.
Een afschrikkend hoog tarief
Met een hoog tarief kun je mensen afschrikken waar je liever niet mee wilt werken. Overal zitten eikels. Dus ook in het reclamebos. Als je geen zin hebt in discussies met zo'n eikel, gooi er dan gewoon een absurd hoog tarief tegenaan. Meestal pakt dat goed uit. Maar het is misschien beter om gewoon eerlijk te zijn tegen zo'n persoon. Zeg gewoon dat je liever niet met 'm wilt werken.
Verschillende disciplines met verschillende tarieven
Zoals in elke branche bestaat ook de wereld van marketing en communicatie uit vele verschillende soorten projecten. Advertenties, tv-commercials, radio-commercials, banners, foldertjes, brochures, pre-rolls, winkelvloermateriaal, brievenbusreclame, personeelswerving, enzovoorts...
​
Van oudsher gaat de grootste taartpunt van het budget naar tv-campagnes en printcampagnes. De iets kleinere taartpunt gaat naar direct marketing en sales promotion. De derde - en dus nog kleinere - taartpunt gaat naar online en mobile. En het allerkleinste stukje budget gaat naar personeelswerving.
Om je kennis te verbreden, zul je dan ook bereid moeten zijn om je tarief te verlagen of om een flinke korting te geven. Dat geldt zeker voor freelancers die alleen tv-campagnes en printcampagnes hebben ontwikkeld en zich nu willen verdiepen in andere disciplines. Zo zul je een drupje water bij de wijn moeten doen voor sales promotion, een scheutje water bij de wijn voor online klussen en een flinke slok water bij de wijn voor personeelswerving. Dat is de enige manier om een voet tussen de deur te krijgen bij al die verschillende bureaus met elk hun eigen specialisme.
Gratis maar niet voor niets
Om zo'n deur op een kier te zetten kun je ook overwegen om gratis te werken. De opdrachtgever neemt namelijk een risico om jou in te huren aangezien je nauwelijks ervaring hebt met zijn specialisme. Met 'no cure no pay' neem je dat risico voor 'm weg. Is de opdrachtgever aan het eind van de dag niet tevreden, dan betaalt ie niet. En is ie wel tevreden dat betaalt ie het volle bedrag. Bovendien laat je met zo'n aanbod zien dat je ongelofelijk eager bent. En opdrachtgevers houden van freelancers die alles willen geven voor een klus.
​
Kies dit soort deuren wel zorgvuldig uit. En klop alleen aan als je overtuigd bent van jezelf. Als je bij voorbaat al denkt dat je nooit betaald gaat worden voor de klus, dan kun je het beter niet doen. Je moet zo zeker zijn van je eigen inbreng dat je altijd zal worden betaald.
“Als je klussen wilt als freelancer: zoek een kans en biedt aan om een gratis klus te doen. Dat is veel duurzamer dan jezelf constant op Facebook, LindedIn of Twitter lopen te verkopen. Je kunt er in het begin niets voor terugvragen. Die opdrachtgevers die je graag wilt hebben die waarderen het toch wel. En vroeg of laat komt het terug, in de vorm van een betaalde klus, een aanbeveling en in ieder geval in de vorm van een portfolio-item. Met een gratis klus kun je bewijzen dat je goed bent, bij zowel de huidige klant als de toekomstige klant. De waarde van jezelf aan anderen laten zien is de beste manier om acquisitie te doen.” Michiel Daalmans, co-founder The Outsiders.
Tarieven onder druk in 2012
In 2012 kwamen de tarieven in marketing en communicatie flink onder druk te staan. Adverteerders wilden niet meer de hoofdprijs betalen voor hun bureaus. En daardoor begonnen de bureaus op hun beurt eisen te stellen aan de tarieven van freelancers. Met als gevolg dat freelancers hun tarieven met 20% - tot soms wel 40% - zagen kelderen. En dat was helemaal niet erg. De tarieven voor 2012 waren namelijk krankzinnig hoog.
Het uurtarief
Uurtje, factuurtje. Urenvreters. Het klassieke model van het uurtarief krijgt veel kritiek. Want hang je aan een mooie creatief werkje nou een prijskaartje of een ureninschatting? Voor veel opdrachtgevers maakt het niet uit of je dat pareltje nou in drie uur, drie dagen of drie weken ontwikkelt, ze hebben een bepaald budget. En daar moet je het voor doen. Of niet.
Veel klanten gruwelen van urenschrijvers. Deze freelancers weten dat ze voor acht uur geboekt zijn en profiteren daarvan. Ook als het klusje in vier uur is geklaard, valt er toch een factuur van acht uur op de mat. En oh wee als de klok één over zes slaat. Want dan komt er weer een overuurtje factuurtje bij.
Virtuele opties en boekingen om jezelf te beschermen
"Het is altijd loon naar werken. Maar zijn uren daarvoor een juiste indicator? Ik maak bij voorkeur geen afspraak meer op basis van uren. Je kunt van tevoren een bedrag afspreken met freelancers wat zij mogen kosten. En of hij of zij nou in twee dagen of in een halve dag levert, dat zal me echt jeuken." Arjan Ribbe, managing director Hunt.
"Meestal uurtarief. Veel klanten willen tegenwoordig al snel een dagprijs. Oftewel een scherp uurtarief x 8. Voor langlopende klussen onderhandel je ook weleens over een maandtarief." Peggy van Neer, freelance copywriter en zelfstandig ondernemer.
​
"Ik heb ook gewerkt met een freelancer waar ik echt de zenuwen van kreeg. Die zei letterlijk bij iedere reactie: hou je er wel rekening mee dat dit een half uur extra is?" Esther Verkaaik, co-owner DaybreakContent.
"Veel freelancers gaan ergens zitten om hun uren te verkopen. Ik haat urenschrijvers, echt waar. Bij een begroting hebben we het nooit over hoeveel uur dat is. We leveren een creatief product. Voor sommige klanten is dat even schakelen. Omdat zij gewend zijn om te onderhandelen over het aantal uren." Remco Vroom, creative managing director TABWORLD
​
"Je hebt freelancers die de ondernemersmentaliteit hebben en je hebt freelancers die misbruik maken van de uren. Van die freelancers die voor een aantal dagen/weken zijn ingehuurd. In principe van negen tot zes. En die komen dan tegen half tien binnen. Dan gaan ze eerst even naar het kleine kamertje. Na het lezen van de briefing is het alweer tijd voor de lunch. Het hele urensysteem vind ik sowieso krom. Al reken je 500 euro per uur, als jij het in een uur af kan krijgen in plaats van vijf dagen, dan vind ik het uiteraard prima." Jeroen Bijl, operations director CODE D’AZUR.
​
“Verreweg het grootste gedeelte van de zzp’ers rekent voornamelijk met zijn klant(en) en/of opdrachtgevers af op basis van “uurtje, factuurtje” (72,2%) en wordt dus per uur betaald door zijn opdrachtgevers.” Bron: ZZP Barometer.
De projectprijs
Het alternatief voor het uurtarief is de projectprijs. Maar ook dat heeft zo z'n nadelen. Er bestaat helaas geen ideaal vergoedingssysteem voor de freelancer. Het is dus goed om van elk systeem de pros en cons te weten.
​
Klein Freelancers Onderzoek
Dit is een beetje vragen naar de bekende weg. Een overgrote meerderheid (71%) wil een uurtarief. Een enkeling prefereert een dagprijs of een projectprijs. En dan zijn er natuurlijk ook nog een paar freelancers bij wie het helemaal niks uitmaakt.
Voor veel freelancers is de projectprijs een levensgevaarlijk begrip.
En voor veel opdrachtgevers is het een buitenkansje.
Met een projectprijs spreek je een vast bedrag af voor het hele project. Daarbij heeft de opdrachtgever dus het recht om je pas te betalen als hij helemaal tevreden is. En als je een beetje pech hebt, kan dat heel lang duren. Een klant heeft met een projectprijs de macht om eindeloos correcties te eisen en eindeloos te zeuren over het resultaat. En ondertussen zit jij steeds te zwoegen voor dat nietige projectprijsje.
​
Als een klant een projectprijs met je wil afspreken, zorg er dan voor dat je jezelf indekt. Om te voorkomen dat je eindeloos zit te knutselen voor een waardeloze vergoeding.
Omrekenen
Ben je nog niet vertrouwd met het maken van projectprijzen? Reken dan alles om via je uurtarief. Net zoals we vroeger de Euro omrekenden naar de Gulden.
​
Begin met het maken van een reële inschatting van de tijd die je denkt bezig te zijn met de klus. Laten we zeggen; twee dagen. Vervolgens verdubbel je deze tijd. In dit geval dus naar vier dagen. Op die manier heb je jezelf ruimschoots ingedekt voor een correctieronde. Als we uitgaan van een uurtarief van 50 euro, bied je in de offerte dus een projectprijs aan van 1600 euro. Vermeld er heel duidelijk bij dat deze projectprijs inclusief één correctieronde is. Niet twee, drie of vier correctierondes, maar maximaal één. En als er na deze ene correctieronde nog meer aanpassingen komen, dan ga je opnieuw de onderhandelingen in. Wil de opdrachtgever een projectprijs met meerdere correctierondes? Dan gaat je projectprijs automatisch ook weer omhoog. Omrekenen naar uren is een veilige manier om een projectprijs af te spreken.
Vakgenoten over een projectprijs
“Ik werk bijna nooit op projectbasis: projecten lopen veel te snel uit scope, en dan zit je met de gebakken peren. Ik doe dat alleen als heel erg helder is wat er verwacht wordt.” Freelance designer.
​
“Klanten willen tegenwoordig het liefst een fixed fee - daaraan zie je dat de reclamebranche er nogal uitgemergeld bij loopt de laatste jaren.” Freelance strateeg.
​
"Wat ik lastig vind aan de huidige manier van werken en plannen: je hebt iemand nodig, maar voor hoelang heb je iemand nodig? Alsof de creatieve ontwikkeling afhankelijk is van twee dagen, drie dagen of vier dagen. Ik heb liever dat wij een vaste prijs met elkaar afspreken met duidelijke deliverables." Jerry van den Broeke, co-owner DaybreakContent.
“Een uurtarief is ideaal, maar ja, dat komt steeds minder voor. Voor de crisis was dat nooit een probleem, het leek allemaal niet uit te maken. Maar tijdens die crisis zijn bureaus toch veel meer naar de budgetten gaan kijken. Ze willen gewoon van tevoren weten waar ze aan toe zijn. Een projectprijs is van hun kant heel logisch. Maar wat natuurlijk in de praktijk vaak ongunstig uitpakt voor de freelancer. Want je komt vaak op meer uur uit dan zij aan geld hebben.” Freelance motion graphic designer.
​
“Ik vind projectprijzen prima. Geen bezwaar tegen. Die uurtarieven zijn helemaal niet interessant meer. Je moet wel een beetje laconiek zijn. Dat is een belangrijke les voor de beginnende freelancer: je moet relaxed tegenover het geld staan. Je moet je energie daar niet in steken, die moet je in je werk steken. Dat geld komt wel.” Freelance copywriter sinds 1970.
​
“Wij werken nooit op uurbasis met onze freelancers. Omdat wij ook niet op uurbasis werken met onze klanten. De ene keer moet je twee weken door-werken en de andere keer ben je sneller klaar. Maar onderaan de streep maak je nog steeds winst. We verwachten van onze freelancers dat ze op dezelfde manier werken. En dat ze niet voor elke kleine aanpassing weer een factuurtje sturen.” Jordi Romkema, creative director en managing partner Superhero Cheesecake.
Klein Opdrachtgevers Onderzoek
Hier zie je dat freelancers en opdrachtgevers niet op één lijn zitten. Freelancers willen werken met een uurtarief. En dit is slechts bij 10% van de opdrachtgevers de favoriete manier van factureren. 59% van de opdrachtgevers wil liever een projectprijs afspreken. 22% ziet een dagprijs ook wel zitten. Slechts 9% heeft (gelukkig) de voorkeur voor no cure no pay.
Anekdote:
Een freelancer zat een keer een maand zonder klus. En hij was ervan overtuigd dat er een complot tegen 'm was gesmeed. Volgens hem ging er een geheim memo langs al zijn klanten met de tekst: 'don't hire this guy'. Hij belde in paniek z'n freelancevrienden op om z'n angst te ventileren. Die konden 'm gelukkig geruststellen dat er geen complot was. En dat iedere freelancer wel 'ns dergelijke gedachten heeft.
​
Bij de meeste freelancers verdwijnen deze paniekaanvallen binnen een jaar. Pas na die gewenningsperiode wordt vrije tijd ook echt vrij. Je hebt geen negatieve gedachten meer, je kunt nu echt genieten van de mini-sabbaticals die je opeens krijgt toegeworpen. Je bent nu in de fase aangekomen dat je niet alleen dikke boterhammen verdient voor je gezin, maar ook tijd hebt om die boterhammen een keertje te smeren voor je kinderen.
De dagprijs
Laten we dit stukje begin met een anekdote.
​
Freelancer Jannie en de Mondelinge Afspraak
Jannie had een keer lelijk haar mooie vingertjes gebrand aan een dagprijs. Ze was bij een bureau aan het onderhandelen over haar uurtarief. De eenpitster was in de ogen van het bureau veel te duur en daarom kwamen ze op een middenweg uit van laten we zeggen 50 euro per uur. Waarop het bureau antwoordde: 'Dus als je hier een hele dag werkt, dan komt dat neer op 400 euro?' Zonder het beseffen had Jannie - door 'ja' te zeggen op deze vraag - zich aan een dagprijs gecommitteerd. Tikje naïef misschien. Maar creatieven zijn vaak slecht met geld. En ze praten soms voordat ze nadenken.
Het bleek een pittige klus te zijn. Waarbij Jannie zelfs een dag tot twee uur 's nachts moest doorwerken. Bij het versturen van de factuur barstte de bom. Jannie had namelijk elk gewerkt uur - uurtje factuurtje - in rekening gebracht. Het bureau was echter uitgegaan van een dagprijs van 400 euro. En ze weigerden dan ook om meer dan 400 euro per dag te betalen. Jannie kon 20 gewerkte uren niet in rekening brengen. 20 uren die ze eigenlijk voor nop heeft gewerkt.
Een dagprijs komt dicht in de buurt van werken in loondienst. De ene dag heb je zes uur lang niks te doen en de andere dag moet je tot diep in de nacht doorwerken. Maar uiteindelijk krijg je steeds hetzelfde bedrag.
​
Als je een dagprijs afspreekt, let dan goed op - beter dan Jannie – wat je klant precies bedoelt. En zet de afspraak zwart op wit. Een simpel mailtje is vaak al voldoende.
Langlopende dagprijzen
Als je voor langere tijd geboekt bent door een opdrachtgever - laten we zeggen drie tot zes maanden - dan kun je prima een dagprijs overwegen. Over zo'n lange periode heffen de meeruren en de minderuren elkaar op. Zo moet je de ene dag misschien een uurtje langer door, terwijl je de dag daarna misschien een uurtje eerder naar de piepers kunt omdat het werk erop zit.
​
Ook hier: zet de voorwaarden duidelijk zwart op wit. Voorkom dat je weken van 70 uur maakt en slechts 40 uur betaald krijgt.
Staffel
Oftewel twee halen één betalen. Hoe meer uren de klant bij je afneemt, hoe meer korting je geeft. De staffel is een gebruikelijke - en redelijk veilige - manier om een prijsafspraak te maken als een klant je voor langere tijd boekt. Hoe je die staffel opbouwt, bepaal je helemaal zelf. Ga je al omlaag met je prijs vanaf twee dagen? Of zak je pas vanaf twee weken? Het is verstandig om niet te snel met je prijs te zakken. Als je al na twee dagen korting geeft, schept dat bij je opdrachtgever verwachtingen voor de dagen, weken en maanden daarna.
​
Reken ook goed uit hoe je die staffel opbouwt. Want als je een hele maand kunt vullen door bij tien verschillende klanten te werken voor 60 euro per uur zou je wel gek zijn om vanaf drie weken je tarief al te verlagen naar 40 euro per uur.
​
Bij een staffel is het de bedoeling dat je korting geeft over álle uren die je hebt gewerkt bij de opdrachtgever. Dus niet alleen over de extra uren.
Een voorbeeldje ter verduidelijking...
​
Als je klant in een maand 80 uren bij je afneemt, reken je over al die uren een tarief van 50 euro. Zodra de klant in een maand tussen de 80 en 120 uren bij je afneemt, hanteer je over al die gewerkte uren een tarief van laten we zeggen 45 euro. En als de klant meer dan 120 uren bij je afneemt in een maand, dan zou je een tarief van 40 euro over al deze uren kunnen berekenen.
Uitbetalen in aandelen
Bonnie Brown is waarschijnlijk de rijkste masseuse ter wereld. In 1999 zat deze spierkneedster echter zwaar aan de grond. Ze had net een nare vecht-scheiding achter de rug en was tijdelijk bij haar zusje ingetrokken.
​
Om te overleven had ze dringend een baantje nodig. Ze besloot te gaan werken als bedrijfsmasseuse bij een leuke nieuwe start-up in Silicon Valley: Google. Het bedrijfje – een of andere zoekmachine - bestond toen uit 40 medewerkers. Deze internetgeeks konden wel wat lichamelijk ontspanning gebruiken tijdens hun spannende opstartfase. Veel geld hadden ze helaas nog niet. Daarom kreeg Bonnie – naast $450 per week – een bundeltje aandelen van haar nieuwe werkgever.
​
Na vijf jaar rugjes kneden en nekjes kraken besloot ze het merendeel van haar aandelen te cashen. Dat leverde haar miljoenen dollars op. En de rest van haar aandelen zorgt tot op de dag van vandaag nog steeds voor een gigantische geldstroom.
​
Voor freelancers zijn aandelen een interessante vorm van beloning. Want ons urensysteem is toch een beetje beperkt. We kunnen onze uren namelijk maar een keer verkopen. De een heeft misschien een wat hoger tarief dan de ander, maar uiteindelijk zit er een plafond aan onze inkomsten. En met aandelen kunnen we dit plafond doorbreken.
​
Net als de lawine van freelancers is de tsunami van start-ups niet meer te stoppen. Waarschijnlijk is dit voor een groot deel te danken aan de schaal-verkleining waar we het al eerder over hadden in dit boek. Al die piepjonge bedrijfjes hebben natuurlijk communicatie nodig: een huisstijl, een website of een campagne. Maar als pasgeboren ondernemertjes hebben ze vaak geen cent te makken. En dat is voor freelancers een mooie kans om met aandelen een lange termijn relatie op te bouwen met de opdrachtgever.
Het principe is simpel; je verlaagt je uurtarief in ruil voor aandelen. Daardoor zijn beide partijen meteen zeer toegewijd naar elkaar. De freelancer gaat een tikkie harder rennen voor zijn opdrachtgever. En de opdrachtgever legt meer klusjes neer bij zijn businesspartner slash freelancer.
​
Eenvoudig is het overigens niet. Zo moet je namelijk voor elke aandelen-overdracht opnieuw naar de notaris. En als je meer dan 5% van de aandelen krijgt, heb je een probleem. Want dan ben je – volgens de Wet op de Loonbelasting – in loondienst bij de desbetreffende BV. En ben je dus geen zzp’er meer.
Dus als je overweegt om je uit te laten betalen in aandelen, stel dan een duidelijk contract op met je opdrachtgever en leg dit contract voor aan de Belastingdienst ter controle.
​
Verder moet je natuurlijk voor jezelf inschatten of je het risico van de aandelen wilt nemen. Geloof je in de start-up? Of denk je dat die Strandstofzuiger of Zeebevochtiger geen kans van slagen heeft? Blijf dan lekker bij je reguliere uurtje-factuurtje.
De permalancer
Een nieuw begrip in het freelance woordenboek dat in 2014 opeens populair werd. Een permalancer is een werknemer die eerst op freelancebasis wordt ingehuurd en daarna een tijdelijk vast contract krijgt. Maar dan vaak wel met andere voorwaarden dan een gewoon permanent personeelslid.
​
De permalancer ontstond als een gevolg van de veranderende relaties in de afgelopen jaren tussen werkgevers en werknemers. Werkgevers zagen in dat freelancers in veel gevallen handiger waren dan vaste werknemers. Goedkoper en flexibeler. Vooral bij korte projecten. Voor langdurige trajecten bleken de vrije vogels echter een tikje te prijzig.
​
De oplossing: het permalance-contract
Opdrachtgevers sluiten nu soms vaste contracten af met freelancers. De vrije vogel wordt voor een paar maanden - of soms wel een jaar - ingehuurd. Beide partijen weten dat de relatie na deze periode voorbij is. Het permalance-contract is dus geen proefcontract of een tijdelijke aanstelling waar wellicht een permanent contract uit kan rollen.
De freelancer ontvangt een vast bedrag per maand. Net als een vaste werknemer. En of het nou een rustige maand is of een krankzinnig drukke maand, de freelancer is zeker van een vast inkomen per maand. Maar daar houdt elke vergelijking met een vaste werknemer op. Want de permalancer profiteert niet van de sociale voorzieningen en de secundaire arbeidsvoorwaarden die een vaste werknemer heeft. Daar staat wel tegenover dat de freelancer zijn werk vaak mag invullen als een vrije vogel. Als er een dagje geen werk is, hoeft de freelancer niet binnen de muren van het pand te blijven. Hij mag dan – net als alle andere zzp’ers zonder werk – lekker in zijn eigen tuin gaan zitten.
​
Elke permalance-afspraak is weer anders. Zo kun je bij de ene opdrachtgever wellicht wel enkele extraatjes bedingen – zoals een auto van de zaak – en zal de andere opdrachtgever je als een gewone zzp’er beschouwen zonder extra voordelen.
​
Misbruik van de permalancer
Een freelancer heeft volledige controle over hoe het werk wordt gedaan, waar dat wordt gedaan en op welke tijden dat wordt gedaan. Bij permalance bestaat het risico dat je altijd moet werken binnen de regels die het bedrijf heeft opgesteld, binnen de vier muren van het bedrijf en binnen de tijden die het bedrijf aangeeft. In dat geval ben je geen freelancer meer, je bent een goedkope arbeidskracht geworden voor je opdrachtgever. Omdat hij namelijk geen sociale voorzieningen voor je betaalt en je op straat kan zetten wanneer het hem uitkomt. Dus pas op dat je met een permalancecontract wordt misbruikt.
Vakgenoten over permalancers
"We proberen freelancers in te schakelen op een lange klus. Van begin tot eind. Zelfs tot en met de productie. En dan maak je natuurlijk wel een deal. Dan werk je niet met een uurprijs. Ik huur je dan een maand of twee maanden in. Met een fixed fee. We nemen ook wel vaak freelancers aan. We kunnen namelijk niet freelancers heel lang laten zitten. Dat kost te veel geld. Maar we willen je wel heel graag een jaarcontract aanbieden. We weten ook dat we je na een jaar misschien kwijt zijn. En de freelancer ziet het als een heel lang traject. Dit gebeurt vaak op design. Onze klanten leggen niet het hele jaar door opdrachten bij ons neer. Van een klant weten we bijvoorbeeld dat we daar eens per jaar een grote klus van krijgen. En daar ga je niet een vast team op aannemen. Dat lossen we dan op met freelancers." Remy Kurpershoek, creatief directeur XXS.
“Het termpje is nieuw. Maar de constructie klinkt niet als iets nieuws onder de zon.” Vincent Mispelblom Beyer, headhunter Flexfirm.
Het pitchtarief
Een pitch is een competitie die een adverteerder uitschrijft onder bureaus en/of freelancers. Op basis van de voorstellen van de deelnemende partijen kiest de adverteerder een nieuwe leverancier van creatief werk.
Reclamebureaus - en steeds vaker ook adverteerders - benaderen freelancers met de meest oneerbare pitch samenwerkingen. Laten we er even een paar met je doornemen.
​
1. No cure no pay.
Met andere woorden, je krijgt pas betaald als je de pitch wint. Nooit aan meedoen. Ten eerste omdat de kans om te verliezen veel groter is dan de kans om te winnen. Dat is een statistisch feit: er doen soms tien partijen mee aan een pitch. Dus de kans dat je wint is sowieso al klein.
​
En als je eenmaal een no cure no pay aanbod hebt aangenomen, zul je zien dat je klanten hier misbruik van gaan maken. Ze zullen je steeds vaker op die manier inhuren. En vroeg of laat ontdekken ook andere bureaus dat je een makkelijke prooi bent om voordelig creatief werk te ontwikkelen.
​
Freelancers die in de no cure no pay val trappen, werken elk jaar vele weken voor de kat z'n kut. Zonde. In die tijd had je ook kunnen werken aan je eerste roman of lekker op het strand kunnen liggen.
Een tweede reden om no cure no pay met een grote boog te vermijden is omdat je invloed op het winnen van de pitch kleiner is dan je denkt. Zeker als je via een bureau werkt. Het is hun strategie, hun concept, hun factuur, hun creatief directeur... en al die elementen kunnen roet gooien in jouw briljante output. Je kunt nog zo goed creatief werk opleveren, als het bureau opeens een verkeerde strategische afslag neemt, kun je daar niets tegen beginnen.
​​En dan is er nog een derde reden om niet mee te werken aan no cure no pay: er duiken steeds meer sneaky bureaus op. Bureaus die je eigenlijk niet kunt vertrouwen.
​
Anno 2000 had je ongeveer 10 grote gerenommeerde reclamebureaus. Anno 2015 zijn er honderden kleine reclamebureaus. Met zoveel spelers in de markt, is de kans groot dat er altijd wel een rot ei tussen zit. En die boeven verzinnen altijd wel een manier om onder je factuur uit te komen.
​
"Hoera! We hebben de pitch gewonnen! Maar helaas niet met jouw input. Dus daarom kunnen we je factuur helaas niet betalen."
"De klant wil dat we nog een paar weken gratis doorwerken. Ze zijn namelijk nog niet helemaal tevreden."
​
“We hebben ons vergist in het budget. Kan gebeuren bij een klein bureau als de onze toch? Dus bedankt voor je werk, maar we kunnen maar de helft betalen.”
​
Gratis meewerken aan een pitch is zonde van je tijd. Gratis werken is, hoe je het ook wendt of keert, een vorm van vrijwilligerswerk. En als je dan zo nodig vrijwilligerswerk wilt doen, dan zijn er nuttigere tijdsbestedingen te vinden. Ga lekker op bezoek bij je oma. Ga naar Artis met je kinderen. Of geef je partner een onverwachte beurt midden op de dag. Wat je ook doet: ga niet gratis werken voor een of ander reclamemerkje.
2. 50/50
Bij deze constructie krijg je sowieso de helft van je gewerkte uren betaald. De andere helft krijg je alleen als de pitch is gewonnen. Klinkt interessant. Maar ook dit moet je niet doen. De verhouding 50/50 klopt namelijk niet.
​
Aangezien de kans op het winnen van een pitch klein is, zou de constructie eigenlijk 90/10 moeten zijn. Waarbij je 90% sowieso krijgt uitbetaald en de overige 10% bij het winnen van de pitch.
3. Het pitchpercentage
De beste manier om een pitchafspraak te maken, is door een pitchpercentage af te spreken met je opdrachtgever. Wat je tijdens het pitchproject als korting geeft, krijg je bij het winnen van de pitch als winst terug.
​
Zo kun je je klant 10% korting geven om mee te werken aan een pitch. En als je de competitie wint, dan krijg je 110% uitbetaald.
​
Wil je opdrachtgever liever een hogere korting? Bijvoorbeeld 50%? Prima, maar dan krijg je bij een overwinning 50% extra op je bankrekening gestort.
Vakgenoten over het pitchtarief
"We willen freelancers niet mee laten investeren bij een pitch. Er zijn wel heel veel freelancers die gratis - of heel goedkoop - mee willen werken aan charitatieve instellingen." Niels de Wit, creatief directeur The Oddshop.
​
"Eigenlijk vind ik dat freelancers moeten mee investeren in een pitch als dat nodig is. Maar dan vind ik het wel zo netjes dat het bureau het daarna extra beloond." Jeroen Bijl, operations director CODE D’AZUR.
​
"We vragen wel 'ns aan freelancers om wat in te leveren bij een pitch. Maar daar staat dan wel altijd wat tegenover. Bijvoorbeeld dat zij de klus krijgen als we de pitch winnen. Of dat we alsnog alles betalen als we de klant krijgen. Soms werken freelancers gratis mee. Soms voor een half uurtarief." Ester Groot, operations manager Jump! Communications.
​
“Gewoon betalen. Je bent slechts een schakel in het proces en hebt dus maar deels invloed op het winnen van de pitch. En als de uitwerking van mijn strategie wordt verneukt door een junior team, dan is dat niet mijn verantwoordelijkheid. Bovendien, je moet alleen investeren in een pitch als je daarna drie jaar (of hoelang het dan ook duurt) op de klant mag werken. En dat zit nooit in de deal natuurlijk.” Freelance strateeg.
"Alleen maar pitches laten doen door freelancers is het domste wat je kunt doen. Een ander niet nader te noemen groot bureau zit er vol mee. De freelancers zitten te pitchen op klanten waar het bureau zelf geen tijd voor heeft. Dus dan vormen ze een team met alleen maar freelancers en die doen dan vervolgens alles. Maar kiest de adverteerder dan voor een bureau? Of kies je dan als adverteerders voor de freelancers? En dan vind ik ook dat je het de freelancers moet laten uitwerken. Want de oorsprong - het dna van het idee - ligt bij de mensen die het hebben bedacht." Remy Kurpershoek, creatief directeur XXS.
​
“Nooit no cure no pay doen. Er zijn immers teveel andere factoren waarop een pitch verloren kan worden waar je als creatief geen invloed op hebt. Misschien is de accountman het kabeltje voor de beamer vergeten of heeft de potentiële klant net een slechte nacht gehad. Je weet het niet.” Freelance copywriter.
​
“Voor de laatste pitches waar ik bij betrokken ben geweest, kon ik een redelijk normaal tarief berekenen. Maar dat is lang niet altijd het geval. Nu wil ik best een opdrachtgever tegemoetkomen, zeker als er een historie is en als het een interessante klus betreft. Alleen moet het niet de spuigaten uitlopen. En dat er mensen zijn, die er bij voorbaat vanuit gaan dat je een klus ook voor niks wilt doen, vind ik nogal vreemd. Dat is zoiets als brood bij de bakker halen en zeggen dat je het alleen betaalt als het lekker is...” Freelance copywriter.
​
Hoe bepaal je je eigen tarief?
Simpel. Neem contact op met je collega's. Praat met zoveel mogelijk mensen die hetzelfde werk doen als jij.
Collega's die ongeveer net zo goed, leuk en aardig zijn als jij.
Collega's die beter zijn dan jij.
En collega’s die minder goed zijn dan jij.
​
Vraag aan al deze personen wat voor tarieven zij hanteren. Op basis daarvan krijg je een prima indicatie van wat jij zou kunnen vragen. Als je vervolgens gaat onderhandelen met een bureau over je tarief pas je de volgende strategie toe:
​
Leg eerst het tarief op tafel dat die hele goeie collega ook zou vragen. Als de opdrachtgever dan wil zakken, ga dan in ieder geval nooit lager dan het tarief van die collega die minder goed is dan jij. Op die manier kun je prima je eigen prijs-waarde verhouding bepalen.
​
“Bij starters is opvallend dat zij doorgaans een te hoog uurtarief kiezen, want deze daalt na het eerste jaar (-3,9%)” Bron: ZZP Barometer.
Charity: werken voor goede doelen
Af en toe kan er een klus voorbijkomen die je aan het hart gaat. En natuurlijk kun je dan extra korting geven op je werkzaamheden. Of het zelfs helemaal gratis doen. Doe het niet te vaak. Je bent namelijk ook verantwoordelijk voor je eigen goede doel: je gezin, je hypotheek en je pensioenpotje. Probeer dus een balans te vinden. Zo zijn er freelancers die elk kwartaal een charitatief klusje helemaal gratis doen. Niet meer, maar ook niet minder.
​
Helaas zijn er enkele charity organisaties die misbruik maken van je hart. Ze beloven je - na een klus te hebben gedaan voor een laag tarief - dat er daarna nog vele andere superleuke creatieve klussen zullen komen waar je wél een hoger tarief voor kunt vragen. Bij sommige charityboefjes komen die klussen niet. Dat volgende project hebben ze alweer bij een ander bureau of freelance-team neergelegd. Waar ze hetzelfde mooie praatje houden.
​
Wees dus alert bij charity. En probeer goededoelenklussen te benaderen zoals je alle andere klussen ook zou moeten benaderen: je moet er altijd op vooruit gaan. In je portemonnee, in je portfolio of door er iets van te leren.
​
Als geen van deze drie elementen te vinden zijn in de klus, dan kun je het beter niet doen. Wil je toch je karmahart laten kloppen voor een goed doel? Los het dan op door bijvoorbeeld al het geld dat je op een dag – of een week - hebt verdiend over te maken naar Giro 555.
“Goede doelen zijn echt tuig van de richel. Ik werk er in principe ook niet voor. Door mijn ervaringen uit het verleden. Zo zag ik een keer de directeur van een charity organisatie aan komen rijden in een gloednieuwe Porsche. Waarschijnlijk met een lekkere secretaresse op schoot die hij ongetwijfeld verschrikkelijk aanduwt. De primaire business van goede doelen is het voor-bestaan van hun eigen business veiligstellen. Vanuit hun mooie pandjes in Amsterdam-Zuid. Ze verdienen geen miljoenen meer - want dat mag niet meer - maar ze willen het nog wel gezellig hebben. En dat willen ze zeker in stand houden. Dus bewust en onderbewust zijn die mensen veel meer bezig met ervoor zorgen dat ze met z’n allen maar bezig kunnen blijven en geld blijven binnenhalen. Klein probleempje oplossen en hup verdergaan. Er zijn weinig goede doelen die echt tot op het bot ervan doordrongen zijn dat ze het verschil moeten maken. Zo doen ze veel voor Kenia. Want daar is niets aan de hand. Daar kun je in je Jeep leuk rondrijden en gezellig foto’s maken. Maar in de Centraal-Afrikaanse Republiek daar zie je die goede doelen niet. En daar zijn ze juist hard nodig. Het is een totaal door en door rotte en perverse industrie. Maar ja, dat is mijn ongezouten mening.” Freelance copywriter.
​
“Projecten met een lager budget – bijvoorbeeld voor charity – geven we niet aan freelancers. Dat lossen we dan zelf liever intern op. Wij vullen er dan ons stille uurtjes mee.” Jordi Romkema, creative director en managing partner Superhero Cheesecake.
Proefopdracht
Vragen om een gratis proefopdracht is de grootste belediging voor zelfstandig professionals. En iedere freelancer hoort die vraag toch een paar keer per jaar vallen. Met een proefopdracht wil een opdrachtgever eerst een klus gratis met je doen voordat hij besluit om meerdere opdrachten bij je neer te leggen.
​
Dat is net zo idioot als vragen of je gratis mag overnachten in het Amstel hotel om eventueel daarna nog een paar nachtjes betaald te blijven.
​
Freelancers hoeven zich niet meer te bewijzen. Je hebt een portfolio, je hebt een cv, je hebt ervaring. Het is nergens voor nodig om eerst iets gratis te doen om jezelf te bewijzen.
​
Weiger dus om een gratis proefopdracht te doen. Niet alleen voor jezelf, ook voor alle andere freelance creatieven. Want als jij ermee akkoord gaat, dan gaan ze ook een keer je vrienden ermee lastigvallen.
James Victore over gratis werken
James Victore is zelfstandig art director, designer en schrijver. Hij heeft z’n eigen studio in New York. In 2010 en 2012 was zijn werk te zien in het Museum of Modern Art (MoMA) in New York.
I’ve got something to talk to you about. We’ve gotten a bunch of letters about working for free. Should I, shouldn’t I? Great topic. Great question. And oddly enough comes at a very interesting time for me.
​
Never in my career have I been asked to work on so many different things for zilch o’ money. They present a project to me and they say they have no budget. Shit! I can come up with a lot of jobs that I got no budget for and I just don’t do them. I’ve been asked to write for free. Pffff. Writing is hard. To design for free. To travel and speak for free. To teach for free.
​
The first thing I do: ask for more. Ask for money. And I come off feeling like a prima donna. Oh my God, what a crazy idea…’Hey, that Victore guy, he fucking wants to get paid for his work. What kind of prima donna does that?’ It’s crazy!
​
You will be asked. If you are on down the road you will be asked a lot to travel, and to speak or to write or to work for free. And we all have to figure that out. We all have our own standards of what we can and can’t do. If you are a young designer you are a samourai in training and people will want you in their battle. You have to figure out if it’s your battle.
​
I understand ‘building a reputation’. I understand ‘getting out there and getting your name out there and your work known’. But it can become a really bad habit. You are dying for this exposure! You need this exposure. But, did you see the paper today? Look at this. The cover of the New York Times: ARTIST DIES OF EXPOSURE. You’ve heard the story before.
So I had this electrician come in ‘cause there was something going on in the kitchen. And he sizes up things and says ‘Okay, this is what I gotta do.’ And I said ‘Oh, hey… listen. Could you do it for free? Because I have a lot of neighbours and they all need electricity. This could be good exposure for you. Right? You’ve heard that story. It’s bullshit.
​
What other field… you know, your accountant don’t work for free, your banker don’t work for free. The florist don’t work for free.
If you are in a bar. And you are hanging out with some pals. And you are introduced to some new gal or some new guy. And they say ‘This is my friend Jeb, he’s a comedian.’ You wouldn’t say ‘Oh, you are a comedian? Could you do like seven minutes for me? You know, just for free.’
​
Fuck that!
​
I have gotten very good at ‘no!’ Saying it politely and trying not to come off as a prima donna. So there’s this book. That I think you should take a look at. It’s ‘Think and Grow Rich’ by Napoleon Hill. In it he talks about stating your value.
​
My work, my time is valuable. I understand this. Your work, your time is valuable. State it! And do not go below it. Have a spine.
We, here in my studio, do a lot of work for free. We make a lot of effort for free. But we also have a lot of rules. We have them tagged up the wall. It says ‘no.’ And it says what we won’t do. And it’s our boundaries. So you need to set your boundaries. Boundaries help you understand what you will and what you will not do for free. It’s as easy as that. So, state your boundaries, state your value, your self-worth and stand up for that. Okay? It’s not an easy question. It’s not an easy answer.
De nieuwe inkomstenbronnen
Door de ontwikkelingen van de afgelopen jaren waren veel freelancers (vaak noodgedwongen) naarstig op zoek naar nieuwe inkomstbronnen. Even een geschiedenislesje…
​
De Gouden Tijd
Wie in 2004 begon met freelancen had de mazzel om nog een paar jaar mee te liften op de Gouden Tijd. Tarieven stonden op recordhoogten en bureaus overboden elkaar om met freelancers te mogen werken. Soms stonden er wel vijf verschillende opties op één dag in je agenda. Het werk kon niet op. Als je slim was gebruikte je deze periode om flink te sparen. Want de Gouden Tijd verdween. En komt waarschijnlijk nooit meer terug.
​
“Een aantal jaren geleden, als je toen je hoofd maar om de deur stak en je riep dat je freelancer was, dan had je al werk. Dat is anno 2018 echt niet meer.” Vincent Mispelblom Beyer, headhunter Flexfirm.
De Onzekere Tijd
Drie jaar later - in 2007 - sloeg de eerste crisis toe. De kredietcrisis. Die in 2009 ongemerkt overging in de eurocrisis. Het was de tijd van het kaf/koren. Er was overduidelijk minder werk voor freelancers. En opdrachtgevers konden nu eindelijk kiezen met wie ze wilden werken. Ze waren niet meer aangewezen op die ene freelancer die toevallig een gaatje had in z’n agenda. Veel freelancers hielden in die tijd hun hart vast. Zit ik bij het kaf? En kan ik beter vakken gaan vullen in een supermarkt? Of zit ik gelukkig toch bij het koren? En blijft m’n agenda lekker gevuld?
De Creatieve Armoede
Ook de lucky few voelden de pijn. Misschien niet zozeer in de portemonnee, maar wel in de portfolio. De leukste projecten waren nu vooral voorbehouden aan het vaste personeel. De overige rommelklusjes werden aan de freelancers gegeven. Dat was in de Gouden Tijd wel anders. Bureaus probeerden toen freelancers op allerlei manieren voor zich te winnen. Ze wilden allemaal de favoriete opdrachtgever zijn van de freelancer. De allerleukste klussen lagen dan ook maar al te vaak op het bureau van de zzp’er. Door de crisis werd die verdeling helaas volledig omgegooid. En kon je als vrije vogel fluiten naar die leuke klussen. Dus ook als je nog voldoende werk had, kon je nog steeds behoorlijk depressief worden van de crises.
Wel of geen crisis?
In 2013 was de crisis eindelijk voorbij. De wereld begon weer tekenen van welvaart te vertonen: huizenprijzen klommen, mensen met een vaste baan boekten verre dure reizen en er werd weer voorzichtig gespeculeerd op de beurs. Maar voor veel freelancers leek de crisis nog lang niet voorbij. Zelfs de allerbeste freelancers zaten soms maandenlang zonder werk.
​
Dat kwam omdat ze nog een beetje moesten wennen aan het aftercrisis-tijdperk.
​
“Door de crisis is er een shake-out geweest onder creatieven. Zowel bij freelancers als bij vast personeel. De lat is veel hoger komen te liggen door de crisis. Het geld is minder geworden en financiën wegen dus harder mee dan vroeger. Daardoor wordt er nu veel kritischer gekeken naar freelancers: hoe snel lever je? Hoe snel kun je het concreet maken? Kunnen we er meteen mee naar de opdrachtgever?” Alwine de Jong, creatief directeur Being There.
De Nieuwe Werkprocessen
In de Gouden Tijd waren de werkstromen vrij eenvoudig en vrij helder. Adverteerders hadden veel klussen en hadden er ook veel budget voor. Al dit werk ging naar de bureaus: reclamebureaus, designbureaus en internetbureaus. Die bureaus gaven de klussen vervolgens aan hun vaste werknemers. En aangezien de workload enorm groot was, was het personeelsbestand van deze bureaus vaak ook enorm groot.
Maar hoeveel mensen ze ook in dienst hadden, de onophoudelijke stroom werk van de adverteerders bleef maar groeien. Freelancers waren dan ook hard nodig om alle klussen weg te werken. Tijdens de Gouden Tijd waren er echter niet zoveel freelancers als nu. Dus bureaus moesten hun best doen om een getalenteerde én beschikbare freelancer te vinden. En als ze er eentje hadden gevonden, dan gaven ze ‘m ook meteen de allerleukste klussen om ‘m te vriend te houden.
En toen veranderde alles…
​
Adverteerders hadden opeens minder klussen en nog veel minder budget. Met als gevolg dat bureaus in zwaar weer terechtkwamen. Er werd flink gesneden in het personeelsbestand en al die werkelozen vestigden zich als freelancer. De markt werd overspoeld met zzp’ers. En de concurrentie onder freelancers was moordend. De noodgedwongen vrije vogels hadden het werk dringend nodig. Ze renden dan ook veel harder dan de oude freelancers en kaapten alle klussen voor hun neus weg. Veel pre-crisis freelancers hadden het hier soms moeilijk mee. Ze beseften dat ze niet meer gewoon bij de telefoon konden blijven wachten voor een klus: ze moesten nu ook de boer op. Ze moesten netwerken, zichzelf verkopen en drastisch met hun tarief omlaag. Want hoe groter het freelance-aanbod hoe lager de prijs.
En dat was nog maar een van de vele problemen…
​
De budgetten van de adverteerders waren dan misschien minder geworden, de eisen helaas niet. Opdrachtgevers wilden steeds vaker voor een dubbeltje op de eerste rang zitten. Ze wilden enorme projecten realiseren voor minuscule bedragen. Bureaus waren door hun vaste kosten – denk alleen al aan de huur van het pand – veel te duur voor dergelijke projecten. Adverteerders gingen dus op zoek naar andere manieren om hun projecten uit te voeren. En zo ontdekten ze de freelancers…
​
Opdrachtgevers passeerden hun trouwe bureaus en belden de freelancers. Freelancers hebben immers geen dure panden of andere vaste kosten en zijn dus veel voordeliger. Soms namen ze direct contact op met de freelancers en soms indirect via een intermediair of een netwerker. Die verandering was ook even wennen voor de freelancers. Want werken bij een comfortabel bureau waar alles keurig voor je geregeld wordt is wel even wat anders dan werken bij een opdrachtgever die jou ook allerlei ingewikkelde vragen gaat stellen over planningen en begrotingen.
Freelance 2.0
De freelancer van na de crisis heeft zichzelf helemaal opnieuw moeten uit-vinden. We kunnen niet meer vertrouwen op onze good old opdrachtgever: het bureau. We moeten op zoek naar nieuwe inkomstenbronnen.
​
We kunnen aanschuiven bij intermediairs en netwerkers.
We kunnen direct contact opnemen met adverteerders.
Maar de grootste kans voor freelancers is zelf ondernemen. We moeten niet meer wachten tot er een grote opdracht voorbijkomt – uit welke hoek dan ook - maar zelf initiatieven lanceren. Nieuwe producten, nieuwe diensten, nieuwe events. Projecten waar je creatieve voldoening uithaalt. Initiatieven die door vrije vogels zijn bedacht, door vrije vogels worden ontwikkeld en die door vrije vogels worden verkocht. De freelancer van de toekomst is een ondernemende freelancer.
En gelukkig staan je daarbij nooit alleen. Als je het goed doet, heb je een enorm netwerk om je heen verzameld waar je op kunt terugvallen. Wat bestaat uit tientallen bevriende en getalenteerde zelfstandige professionals die staan te popelen om je te helpen bij het verwezenlijken van je initiatief.
Buffer opbouwen
Klein Freelancers Onderzoek
Bijna alle succesvolle freelancers zijn in het begin van hun vrije loopbaan in de geld-valkuil getrapt. 25% kreeg eurotekentjes in de ogen toen ze begonnen met freelancen en gooiden meteen al hun centjes over de balk. 57% ging iets slimmer om met de geldstroom en zette het keurig opzij. 18% spaart overigens nog steeds te weinig.
Ja, de tarieven van freelancers liggen soms comfortabel hoog. Maar de betaaltermijnen zijn soms oncomfortabel lang. Waar je werknemer aan het eind van de maand keurig je salaris krijgt overgeboekt, kan het bij freelance opdrachten rustig drie of vier maanden duren. Vooral bij startende freelancers kan dit lastig zijn: je wilt toch de boodschappen kunnen blijven betalen.
​
Als je net bent begonnen als freelancer, neem dan bij je opdrachtgever zo snel mogelijk contact op met de financieel directeur, de boekhouder of hoe de persoon ook heet die de facturen betaalt. Leg deze persoon uit dat je nog maar net actief bent als freelancer. En dat je dus snel een buffertje moet opbouwen om de lange betalingstermijnen te overbruggen. Vraag 'm om jouw factuur voor een keertje bovenop de stapel te leggen. Zodat je snel wordt betaald. En zodat je bankrekening een stootje kan hebben.
Vakgenoten over de verleiding van het geld
“Junioren die te snel gaan freelancen, gaan vaak de mist in. ‘Wat heb ik veel verdiend deze week!’ En bam! Alles is weg. En toen kwam aan het eind van de maand opeens de omzetbelasting of aan het eind van het jaar de inkomsten-belasting. Of je hebt opeens twee maanden niks te doen, het kan gebeuren. Het voordeel van ons is dat we allebei ook freelancer zijn geweest, dus we weten hoe je hiermee om moet gaan.” Agent.
​
“Die jonge gasten, die maken alles op. En continu vallen ze van het ene gat in het andere gat.” Edith Zandee, mede-eigenaar Mach1 en oprichter LEV Visualisers.
“Visualisers en illustratoren gaan vaak meteen vanuit school freelancen. En ze zien dan al dat geld en denken: wauw! We proberen ze te behoeden, maar uiteindelijk zijn ze toch verantwoordelijk voor hun eigen zaken. Vroeger werkte ik met visualisers die altijd geld vooruit wilden. Dus factuur inleveren en dan meteen cashen. Eentje had vier kinderen thuis, maar na het werk maakte hij altijd een ommetje langs de Bijenkorf en daarna de red zone en dan was het geld op.” Edith Zandee, mede-eigenaar Mach1 en oprichter LEV Visualisers.
​
Klein Opdrachtgevers Onderzoek
78% van de ondervraagde opdrachtgevers is bereid om startende freelancers te helpen door de factuur eerder te betalen.
Een broodfonds
Veiligheidszoekende freelancers denken natuurlijk ook na over een arbeids-ongeschiktheidsverzekering. Er zijn heel veel verschillende verzekeringen. Variërend van duur tot extreem duur. Trap er niet in. Het kost je al snel honderden euro’s per maand. En mocht het ooit tot uitkeren komen, dan zullen de witte boorden er alles aan doen om niet uit te hoeven keren.
​
Er gaan vele slechte verhalen de ronde over verzekerboeven: van vrouwen met borstkanker die schofterig worden behandeld tot decorbouwers die na een ongeluk vijf jaar moesten wachten op hun geld.
​
Gelukkig is er een alternatief. Een nieuw systeem dat in de afgelopen jaren steeds meer aan populariteit heeft gewonnen. Het Broodfonds. Ik ga niet in detail uitleggen hoe het precies werkt, want daar heb je internet voor.
Het grote verschil is dat een Broodfonds werkt op basis van vertrouwen en een verzekeraar op basis van wantrouwen. Een Broodfonds is een groep van 20 tot 50 zelfstandige ondernemers. Freelancers die elkaar kennen, die bij elkaar in de buurt wonen en die elkaar vertrouwen. Elke maand stort je een klein bedrag aan het Broodfonds. En als je ooit weer kiest voor een vaste baan - of met pensioen gaat - dan krijg je al het geld dat niet is gebruikt, keurig terug. En dat zie ik een verzekerschurk nog niet snel doen.
Zoek dus een Broodfonds bij je in de buurt om je bij aan te sluiten. Een fijn vangnetje dat je samen met je vrije vrienden kunt opzetten.
​
"Ik geloof niet zo in dure arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Gewoon zelf wat geld opzijzetten. In veel (on)gevallen kunnen wij ons werk gewoon blijven doen." Peggy van Neer, freelance copywriter en zelfstandig ondernemer.
Paddle for Lars
Op 5 juli 2015 sloeg het noodlot toe bij Lars de Beer. Nog maar net begonnen als freelance designer had hij nog geen vangnetje zoals een Broodfonds of AOV geregeld. Tijdens een mountain bike tripje ging het mis. Dwarslaesie. Lars raakte van z’n schouders tot z’n voeten verlamd. Geen inkomen meer. En geen uitzicht op herstel.
Een paar maanden later ontwikkelden vrienden en collega’s van Lars een grote actie voor ‘m: Paddle for Lars. Met deze actie zamelden ze geld in voor hun goede vriend. Om te voorzien in zijn levensonderhoud en voor de extra medische kosten.
​
Freelancevrienden die elkaar helpen in nood. Dat is precies het idee achter het Broodfonds. Toen The Freeforce begin september 2015 – een paar maanden na het noodlottige ongeluk van Lars - een informatieavond organiseerde over het Broodfonds was de opkomst gigantisch hoog. Waarschijnlijk met dank aan Lars. Medio 2016 heeft The Freeforce haar derde broodfonds opgericht. Waardoor inmiddels 150 zelfstandigen in marketing en communicatie een fijn vangnetje hebben.
Met het Broodfonds kun je twee jaar lang een uitkering krijgen van maximaal 3000 euro. Misschien dekt het niet al je onkosten, het is in ieder geval wat. En als het goed is, heb je als freelancer zelf ook een buffertje opgebouwd. Voor Lars zou dit natuurlijk nooit genoeg zijn. Daarom combineren veel freelancers het Broodfonds met een uitgestelde AOV. Ze laten de verzekering pas na twee jaar – de broodfondsoverbrugging – uitkeren. Daardoor kunnen ze hun premie – soms 400 of 500 euro – verlagen naar zo’n 200 euro per maand.
​
“Ik heb bijna m’n hele freelance bestaan een AOV gehad. Zo’n 5 à 6000 euro per jaar. Wel aftrekbaar natuurlijk. En dat liep via de ADCN, dus dan kreeg je ook nog een mooie korting. Maar ik heb er nooit gebruik van gemaakt.” Freelance copywriter sinds 1970.
Reiskosten
Dat brengt een freelancer niet in rekening. Punt. Maar zoals eerder gezegd kun je het natuurlijk wel verwerken in je tarief. Zonder dat de klant dit in de gaten heeft natuurlijk. Dus als een klant belt met heel wat snelweg- of ov-uurtjes, geef 'm dan een wat hoger tarief door. Maar zadel ‘m nooit op met reiskosten.
De 50% grens
Het is verleidelijk om van al dat binnenstromende freelancegeld meteen een boerderijtje in de kop van Noord-Holland te kopen. Doe maar niet. Onze vrienden in Den Haag pakken namelijk bijna de helft van je zuurverdiende geld af.
De meest veilige manier is de 50% grens. Zet van elke euro die binnenkomt 50 cent op een aparte rekening. Een groot gedeelte van dit geld gaat naar de fiscus. De rest kun je – nee, moet je - gebruiken als buffer voor slechtere tijden. Hoe moeilijk het soms ook is als je weer een nieuw gadget op Bright voorbij ziet komen; blijf netjes van die 50% buffer af. Die andere 50% moet voldoende zijn om van te kunnen leven.
"Ik ben gaan freelancen aan het begin van de crisis zonder enige reserves op de bank. Mijn allereerste freelance klus was er echter eentje van vier maanden. Dat was mazzel. Toen had ik gelijk een prima buffer. Die heb ik in de loop der jaren alleen maar uitgebreid. Ik hou van sparen. Ik reken dat geld graag om in het aantal maanden waarvan ik ervan zou kunnen leven, of het aantal decennia als ik naar Bali of Thailand zou verhuizen (pre-kinderen)." Peggy van Neer, freelance copywriter en zelfstandig ondernemer.
Avondtarief / weekendtarief
Sommige freelancers hanteren hogere tarieven na zes uur of in het weekend. Het staat je natuurlijk vrij om het wel of niet te doen. Er zijn freelancers die zo’n drukke agenda hebben, dat ze hun workload proberen te verlichten door overwerk- en weekendtarieven in te voeren. Tot hun verbazing vonden hun opdrachtgevers het hoge tarief geen enkel probleem. Ze hebben het dus nog steeds druk en verdienden er bovendien nog een extra centje mee.
​
De meeste freelancers hanteren overigens geen avond- of weekendtarieven. Als ze niet in het weekend of in de avonduren willen werken, dan nemen ze die klussen gewoon niet aan.
Agentschappen over avond- en weekendtarieven
“Wij als agent moeten goed communiceren dat onze freelancers een avond-tarief hebben dat ingaat vanaf zeven uur. Voor elke freelancer is dit trouwens bespreekbaar. Bij sommige maakt het niet uit, als de klus maar afkomt. Maar andere freelancers worden ook wel ‘ns op zondag geboekt voor dingen. En dan vind ik het vrij normaal dat je een weekendtarief incalculeert. Veel klanten en opdrachtgevers vinden dat niet raar.” Agent.
​
“Onze freelancers hebben geen avond- of weekendtarief. Ze hebben ook geen reiskosten. Het tarief dat wij voorstellen aan opdrachtgevers is altijd inclusief reiskosten. Als een klus heel ver weg is, dan verhogen sommige freelancers hun tarief.” Roberto Decock, consultant Freelancefirm.
“Met een avond- of weekendtarief probeer ik opdrachtgevers bewust te maken van het belang van goed plannen. Vaak ligt het overwerk aan een gebrekkige planning van de projectmanager of traffic manager. Zo moest ik een keer tot kwart voor vijf ’s morgens vroeg doorwerken. En dat ga je dan niet voor een dagtarief doen.” Freelance designer.
Declareren
Den Haag neemt een flinke hap uit onze inkomsten. Prima. Met dat geld kunnen we als maatschappij namelijk de minderbedeelden ondersteunen. Zieken, arbeidsongeschikten, werkelozen, ouderen, ze krijgen allemaal steun van freelancers.
Gek genoeg staat daar niets tegenover. Als de freelancer ziek wordt, arbeids-ongeschikt raakt of met pensioen gaat, dan krijgen we niets, nada, noppes. Ondernemersrisico noemen ze dat. True… Als zelfstandig professional verdien je de ene dag wat meer om de andere dag - als je een griepje hebt - een boterhammetje te kunnen betalen.
Om je reservepotje voor die ziektedagen zo groot mogelijk te maken, moet je proberen om het fiscushapje zo klein mogelijk te maken. Probeer dus zoveel mogelijk te declareren en trek het lekker allemaal van je inkomsten af.
Bijvoorbeeld bonnetjes van ontbijtjes, lunches, etentjes en borrels met freelancers, relaties en klanten. Vraag dus altijd om een bonnetje in de bedrijfskantine waar je op dat moment aan het klussen bent.
Vergeet ook de kantoorartikelen en relatiegeschenken niet. Die je als bedrijfs-onkosten kunt indienen bij de belasting. Je kunt zo gek niet bedenken wat je allemaal mag declareren. Alles van IKEA noteer je onder 'kantoorinrichting'. Drank, speelgoed en cadeaus noteer je als 'relatiegeschenken'. En kaartjes, postzegels, papier en tijdschriften noteer je als 'kantoorbenodigdheden'.
Wanneer stuur je de factuur?
Hier is geen goed antwoord op te geven. Want stuur je 'm te snel dan denkt je opdrachtgever dat je alleen maar werkt voor het geld en niet voor het leuke werk. En stuur je 'm te laat dan denkt je opdrachtgever dat je slordig bent. Qua timing kun je het dus eigenlijk nooit goed doen.
​
De meeste freelancers versturen een keer in de maand hun facturen. Vaak rond de tijd dat ze hun btw moeten afdragen aan Den Haag. Dat betekent voor de ene klant dat de factuur best wel laat verschijnt en voor de andere klant dat de factuur heel snel komt, soms zelfs een dag nadat je de klus hebt gedaan.
Voel je je er nog steeds niet prettig bij? Vraag dan gewoon aan je opdracht-gever wat hij prettig vindt. Want misschien wil ie 'm juist wel snel hebben voor z'n eigen administratie.
Als je voelt dat een opdrachtgever in financiële problemen zit, stuur dan de factuur zo snel mogelijk! Zodat je - bij een eventueel faillissement - vooraan in de rij staat van geldeisers. Zit je voor langere tijd bij een klant die het niet al te breed heeft? Hop: elke week een factuur sturen. Niet wachten tot het eind van de maand. Zorg ervoor dat je steeds bovenop de stapel ligt. Zodat de curator jouw facturen steeds voorrang kan geven.
Vakgenoten over de factuur
“Als je de factuur te snel verstuurd, dan wordt je als geldbelust gezien. Bij de freelancers waar ik al jaren mee werk vind ik het prima dat ze hun factuur direct na afronding versturen. Maar ben je nieuw als freelancer, dan heb je wel dat stukje ondertoon dat meekomt in een nog prille relatie met de opdracht-gever. Bij bestaande klanten maakt het minder uit, want dan is die relatie al established.” Michiel Daalmans, co-founder, The Outsiders.
​
“Ik kan me wel voorstellen dat ze snel inzicht willen hebben over wat ze weer door kunnen berekenen. Ik was er zelf nooit zo snel mee. Na een week of twee stuurde ik pas de factuur.” Freelance copywriter sinds 1970.
​
“Er zit een psychologisch principe achter. Met een factuur vraag je om je beloning. Die is terecht, maar als je het meteen bij opleveren van je product stuurt, geniet de ontvanger minder van het product, want hij krijgt meteen de rekening ervan gepresenteerd. Maak daarin een verschil tussen mensen die het zelf betalen (mkb’ers) en mensen die een budget hebben van een organisatie. De tweede boeit het wat minder, die betaalt toch niet zelf. De eerste betaalt het uit eigen zak en dan gaat alle aandacht uit naar het kostenplaatje. Geef hen vooral de ruimte om van het product te genieten en stuur - als het kan - pas later je factuur.” Michiel Daalmans, co-founder, The Outsiders.
“Freelancers willen we altijd direct betalen. Ik vind het een pre dat iemand direct zijn factuur stuurt. Krijgen wij deze niet binnen een week dan nemen wij contact op met de opmerking ‘stuur je factuur zodat we je direct kunnen betalen." Thomas Termaat, owner De Franse Kamer.
​
“We proberen freelancers te betalen voordat de bedrijven ons betalen. Maar als klein bedrijf is liquiditeit soms een groot probleem.” Hesling Reidinga, creative partner Khanna \ Reidinga.
Klein Opdrachtgevers Onderzoek
Wanneer willen klanten een factuur ontvangen van hun freelancer? Die enquête had een verrassende uitslag. 26% wil ‘m het liefst nog dezelfde dag hebben! 44% van de opdrachtgevers ziet de factuur graag na een week verschijnen. Slechts 15% wil ‘m na een maand. En de overige 15% maakt het eigenlijk helemaal niets uit.
Preferred Supplier
Freelancers zien elkaar steeds minder als concurrenten en steeds meer als collega’s. We geven elkaar tips, spelen klussen naar elkaar door en zetten samen spannende projecten op. Maar hoe sociaal we ook worden, in the end moeten we allemaal aan ons eigen tokootje en aan ons eigen portemonneetje denken. Freelancers vinden dan ook steeds nieuwe trucjes uit om klanten te werven - lees: wegkapen bij collega’s - en om ze aan zich te binden.
​
Een van die trucjes is het preferred supplier contract. Waarbij je je klant een fikse korting geeft mits ze voortaan bij iedere klus eerst jou bellen. Op die manier verzeker je jezelf van inkomsten en van trouwe klanten. Het contract heeft wel een paar nadelen. Want hoe waardevol is die trouw als die klanten je alleen bellen omdat je zo voordelig bent? Een klant die trouw is omwille van je persoonlijkheid of je talent is veel meer waard.
Een ander nadeel is dat je met de korting je collega freelancers onder druk zet. Om een klus bij deze klant te doen zijn ze dus genoodzaakt om ook omlaag te gaan met hun tarief. Dus dankzij het preferred supplier contract snij je ook in de portemonnee van je collega’s. Daar komt nog bij dat je met het contact de deur flink dichtgooit voor je collega’s. Je maakt het hen nu wel heel moeilijk om nog binnen te komen bij deze opdrachtgever. Met het contract gooi je alle collegialiteit die je in de afgelopen jaren hebt opgebouwd met je freelance vrienden in één keer overboord.
​
"Dat lijkt me meer iets voor jonge freelancers. En met deze economie maken sommige katten rare sprongen." Patrick de Zeeuw, owner Alfred.
​
“Dat soort freelancers worden gedreven door angst.” Freelance copywriter.
Betalingstermijnen
“Ja, jij kunt wel een betalingstermijn hebben van 14 dagen, maar wij hanteren een termijn van 90 dagen. Dus wacht maar geduldig.”
​
“Onze klant heeft ons ook nog steeds niet betaald, dus wij kunnen jou helaas ook nog niet betalen.”
​
Als freelancer heb je elke smoes wel al een keer gehoord. En betalings-termijnen van 30, 60, 90 of zelfs 120 dagen zijn tegenwoordig meer regel dan uitzondering. Hoe ga je hier nou mee om? Grote bedrijven - zoals banken - geven je meteen een boete als je een paar daagjes te laat bent met het betalen van de factuur. Dus waarom zouden de freelancers dat niet mogen doen? Die grote reuzen hebben bovendien meer financieel vet dan kleine zelfstandigen.
Laten we beginnen met ‘ns wat meer voor onszelf opkomen. We zijn klein, maar we mogen best een grote mond hebben. Als een opdrachtgever zich verschuilt achter de betalingstermijn van zijn klant, gooi er dan even een #tegendebakker tegenaan:
​
“Sorry bakker, ik kan uw broodje pas over drie maanden betalen. Want dan hebben mijn klanten mij betaald.”
​
Het is simpel: als je als consument geen geld hebt, dan moet je niets kopen. En als je als opdrachtgever geen geld hebt, dan moet je geen freelancers inhuren. De meeste freelancers durven echter niet op te komen voor zichzelf. Bang dat ze dan meteen hun klant verliezen. Zeker in onze branche - waar het aantal concurrenten schrikbarend hoog is - loop je al snel het risico dat je klant bij een beetje tegensputteren meteen een andere freelancer belt.
Je kunt de betalingstermijnen op een aantal manieren een plekje geven:
Gewoon rustig wachten
Als je een flinke buffer hebt, dan hoef je je geen zorgen te maken over de betalingstermijnen. Het geld komt wel, alleen iets later. En het verhaal dat je klanten rente kunnen vangen door het geld langer vast te houden gaat anno 2016 niet meer op. De rente is zo laag, daar kan een opdrachtgever nog geen kopje rentekoffie op verdienen.
​
Wachten is natuurlijk makkelijk voor freelancers die al wat langer meedraaien. Zij hebben een flinke spaarpot en hoeven dus niet bang te zijn voor een betalingstermijn van 90 dagen. Voor startende freelancers is het een stukje ingewikkelder. Die moeten hun buffertje nog opbouwen. Die zitten dus niet te wachten op wachtende betalingen.
8% na 90 dagen
Op 9 februari 2016 stemde de Tweede Kamer in met een wetsvoorstel om kleine spelers – zoals mkb’ers en zzp’ers – te beschermen tegen belachelijk lange betalingstermijnen.
Grote spelers rekken de betalingstermijnen namelijk steeds verder op. Zodat ze minder krediet hoeven op te nemen. Kleine leveranciers zijn hier de dupe van. Ten eerste omdat ze minder opdrachtgevers hebben en dus een kleinere buffer hebben om op terug te vallen. En ten tweede omdat ze als kleine spelertjes geen grote vuist kunnen maken.
​
Het voorstel was ingediend door het CDA samen met ondernemersclub ONL. In het wetsvoorstel staat dat zelfstandigen en mkb'ers een extra vergoeding van 8% mogen vragen als hun factuur na 60 dagen nog niet is betaald door grootbedrijven.
Klinkt als goed nieuws. Totdat je gaat opzoeken wat een ‘grootbedrijf’ precies is: een organisatie met 251 tot 500 medewerkers. Waarschijnlijk zullen er weinig vrije vogels zijn in marketing en communicatie die het voorrecht hebben om voor dergelijke reuzen te werken.
​
“Het is leuk maar ik denk niet dat mijn opdrachtgevers dat serieus nemen. Ik ga het in ieder geval wel als een waarschuwing onder mijn factuur zetten.” Freelance designer.
Maximaal 30 dagen volgens de wet
Weinig freelancers weten dat er een wettelijke betalingstermijn van 30 dagen is vastgesteld. Bij business to business – en dat zijn we allemaal – moeten opdrachtgevers volgens vadertje wet binnen 30 dagen je factuur betalen.
​
Maximaal 60 dagen met een contract
Die betalingstermijn van 30 dagen geldt trouwens ook als je geen contract hebt opgesteld met je klant. Zodra de factuur bij je klant op de mat valt, moet ie binnen 30 dagen dokken. En als je iets wel contractueel vast laat leggen, dan mag je opdrachtgever de betalingstermijn tot maximaal 60 dagen op-rekken. Een betalingstermijn die langer is dan 60 dagen kan alleen als in het contract wordt aangetoond dat dit voor beide partijen niet nadelig is.
Maar ja, welke freelancer in marketing en communicatie stelt nou contracten op met z’n klant? Niemand toch? Het gaat vaak te goeder trouw. Een telefoontje. Een mondelinge afspraak. En hooguit een mailtje ter bevestiging. Als je voor elk klein klusje een groot contract moet opstellen dan wordt het leven van de vrije vogel er niet leuker op.
De wet staat gelukkig duidelijk aan onze kant wat betreft betalingstermijnen. Maar er blijft veel onduidelijk. Stel, je hebt een kleine opdrachtgever. Een klantje met maximaal 250 man personeel. Volgens de wet moet deze opdrachtgever binnen 30 of 60 dagen betalen. Maar de wet zegt niet wat de straf of boete is als je klant deze afspraak niet nakomt. Hup, meteen in de boeien? Een weekje plantsoenendienst? Een nachtje brommen? Of een boete van 0,50 eurocentjes?
Korting bij snel betalen
Een korting is natuurlijk een stuk sympathieker dan een boete. En het komt eigenlijk op hetzelfde neer. Dus beloon je klant bijvoorbeeld met 5% korting als ie binnen 14 dagen betaalt.
Probleem is dan wel dat je vaak extra facturen moet maken. Eentje met korting als ie binnen twee weken betaalt. En vervolgens nog eentje zonder korting als je klant over de betalingstermijn heen is. Dus daar moet je maar zin in hebben.
​
Vakgenoten over betalingstermijnen
“Het is soms moeilijk als freelancer om maar steeds achter je geld aan te zitten. Je wilt de relatie met je klant niet verstoren. Bij Pool hadden we voor onze klanten een fictief persoon op administratie werken: Chiquita. En vanuit haar naam stuurden we dan mailtjes naar klanten. ‘Ik zie dat er in onze administratie nog een rekening openstaat. Groetjes Chiquita’.” Hesling Reidinga, creative partner Khanna \ Reidinga.
​
“Wij betalen altijd binnen een week.” Yigal van Gelderen, digital strateeg De Franse Kamer.
“Wat erg lastig is aan freelancers zijn de betalingstermijnen. Wij hebben een betalingstermijn van 14 dagen. Maar daar houden onze klanten zich niet aan. Die hebben vaak betalingstermijnen van 90 tot wel 120 dagen. Maar ondertussen willen we wel goed voor onze freelancers zorgen door ze snel te betalen. We zijn dan ook vaak aan het voorfinancieren. We betalen onze freelancers dan ook binnen 30 dagen.” Jordi Romkema, creative director en managing partner Superhero Cheesecake.
“Er zijn opdrachtgevers die geen offerte en geen contract willen, maar direct een factuur. Op het moment dat de opdrachtgever niet betaalt kun je fluiten naar je geld. Incassobureaus branden hun vingers er niet aan omdat er niets op papier staat. Dus moet je eerst naar een advocaat die het dan naar de rechter brengt. Pas als de rechter achter je staat, gaat het incassobureau voor je aan de slag. Maar ondertussen moet je wel die advocaat voorfinancieren. En dan nog moet je maar hopen dat opdrachtgever alsnog betaald.” Freelance consultant.
​
“Ik vind het heel vervelend om de mensen die ik inhuur afhankelijk te maken van de afspraken die ik maak met mijn klanten. Daar hebben zij niets mee te maken.” Iris Buddingh, managing director Propaganda.
​
“Het is moeilijk om goede freelancers te vinden. En het is nog moeilijker om ze te behouden. Dan moet je ze toch een beetje te vriend houden. Dus zorg nou dat je gewoon snel betaalt.” Ronnie Besseling, digital design director Dawn.
Payroll services
Een van de grootste nadelen van freelancen is de financiële onzekerheid. Het ene kwartaal stroomt het geld met bakken naar binnen, het andere kwartaal komt er geen rooie cent binnen. En niet alleen omdat het werk even wat minder is, maar ook omdat je opdrachtgevers betalingstermijnen hebben van soms 60 of 90 dagen.
​
Een payroll service kan dan uitkomst bieden. Als freelancer krijg je dan elke maand een bedrag op je rekening en ondertussen gaat de payroll service-aanbieder achter je geld aan bij je opdrachtgevers.
Er zijn een heleboel organisaties die payrolling aanbieden. Dus vergelijk ze goed voordat je er met eentje in zee gaat. Zo zijn er organisaties waarbij dat geruststellende vaste bedrag per maand door allerlei kleine lettertjes opeens toch niet op je rekening verschijnt.
Een rondje deskresearch op internet levert de volgende voordelen op voor freelancers:
- Sommige payrollers nemen je volledige administratie over. Van bonnetjes tot je jaaropgave.
- Sommige payrollers versturen facturen voor je en beheren je debiteuren.
- Bij sommige payrollers heb je geen KvK of btw nodig waardoor je dus snel kunt starten.
- Bij sommige payrollers heb je meteen ook een arbeidsongeschiktheidsverzekering.
- In sommige gevallen kun je – in tegenstelling tot andere freelancers – wel voor slechts één opdrachtgever werken.
- In de meeste gevallen krijg je snel je geld.
Tijdens datzelfde rondje, kwamen ook enkele nadelen bovendrijven. Ten eerste kost het geld. En hoe meer diensten je afneemt bij een payroller hoe meer je betaalt. Vooral zo’n arbeidsongeschiktheidsverzekering kan aardig in de papieren lopen.
Bovendien loop je het risico om fiscale voordelen te missen. Als je minder dan 1225 uur per jaar onafhankelijk werkt – dus zonder agent of payroller – dan kun je je zelfstandigenaftrek van ruim €7000 mislopen. En dat is jammer. Want elke euro die naar de payroller of naar de fiscus gaat is een euro minder in je eigen buffer of in je eigen vakantiepotje.
Het grootste nadeel van payrollen is dat het de ondernemer uit je haalt. Freelancen via een payrolling service is eigenlijk een verkapt dienstverband. Met het gevolg dat je lui wordt, omdat je weet dat er elke maand een bedragje op je rekening verschijnt. Je zit niet meer actief achter je facturen aan en waarschijnlijk ook niet meer achter nieuwe klanten.
