Hoofdstuk 9:
'Het netwerknest'
Een hoofdstuk over de noodzaak van netwerken.
Freelance vriendschap
Veel mensen denken dat freelancers kluizenaars zijn. Als je daaraan toegeeft zul je nooit een succesvolle freelancer worden. Je hebt werkvrienden nodig. Veel. Heel veel. Hoe meer hoe beter. Vrienden die klusjes naar je toespelen als ze zelf niet beschikbaar zijn. Vrienden die klusjes van jou overnemen omdat je even klem zit. Vrienden die je bellen om samen ergens een klus te gaan doen. Vrienden die je naam droppen bij bureaus en opdrachtgevers. Omdat je niet alleen goed, maar ook erg leuk bent.
Ga dus niet alleen lunchen en borrelen met potentiële klanten, maar ook met potentiële freelance vriendjes. De tijd dat freelancers concurrenten waren ligt ver achter ons. We zijn collega's geworden. Werkvriendjes.
“Freelancers bezorgen elkaar ook vaak werk, omdat ze gevraagd worden iemand aan te raden. Dus het is ook erg belangrijk om met leuke en goede mensen gelinkt te blijven.” Freelance interaction designer.
​
“Het is dé manier om te overleven als zelfstandige. Door je krachten te bundelen. En door niet bang te zijn voor je collega’s. Want je gaat niet elkaars brood afnemen. Dus je kan maar beter elkaar opzoeken en elkaar helpen, want uiteindelijk kom je daar veel verder mee.” Michael Kattenbeld, head of design & front-end RTL Nederland.
​
“De belangrijkste netwerkweek van het jaar speelt zich af rond poolparties en strandfeesten: in de week van de Cannes Lions, het internationale reclame-prijzenfestival. Als je naar de Cannes Lions gaat, kun je in één week tijd meer Nederlandse creatief directeuren en andere bureaumensen spreken dan in de rest van het jaar bij elkaar. En dat onder subtropische omstandigheden. En het mooie is: poolparties nivelleren de gezagsverhoudingen een beetje. Je staat ineens naast de creatief directeur van een topreclamebureau, die ook gewoon in zijn zwembroek een witte wijn staat te drinken. Ook kun je in Cannes veel bureaumensen uit andere landen ontmoeten. Op zijn minst levert dat een aantal LinkedIn-connecties op die je op de hoogte kunt houden van je werk.” Carlo Groot, freelance copywriter.
Freelancehuwelijk
Veel freelancers vallen steeds terug op dezelfde vriendjes om mee samen te werken. Vooral bij het klassieke vormgever-tekstschrijver model (ook wel bekend als de art director-copywriter opstelling) zijn freelancers erg trouw aan elkaar.
De laatste jaren zijn freelancers echter behoorlijk ontrouw geworden. En dat is goed. Die ontrouw betekent niet dat ze niet meer van hun vriendjes houden. Integendeel, ze houden zielsveel van ze! De freelancer van nu heeft echter een groot hart. En hij wil iedereen met open armen verwelkomen in zijn leven.
Daar zijn twee redenen voor te bedenken.
​
Ten eerste inspireert het als een tiet. Elke freelancer werkt op een andere manier, heeft andere inzichten en brengt weer andere ideeën op tafel. Elke keer als je met iemand anders werkt, is dat een unieke inspiratiesessie die je niet had mogen missen.
Ten tweede verbreedt het je kennis. Veel freelancers zijn specialisten. En door steeds met andere specialisten samen te werken, blijf je groeien. Werk met een mobile genius voor het ontwikkelen van een app. Werk met een Facebook-freak voor een social klusje. En zoek een internationaal georiënteerde creatief op voor een project in het buitenland. Je leert van elkaar en vroeg of laat word je zelf een specialist in deze nieuwe vakgebieden.
Freelancers die geloven in het freelancehuwelijk doen dat vaak omdat de chemie binnen hun huwelijk garant staat voor succes. Dat kan. Diezelfde chemie kun je echter bij duizenden andere freelancers ook vinden.
“Ik werk voor omroepen. Ik werk voor producenten. Ik werk voor merken. Ik organiseer evenementen. Ik doe digitaal reclame werk. Ik doe soms zelfs traditioneel reclamewerk. Er zijn sommige teammaatjes waarmee ik veel samen kan doen. Maar er is eigenlijk niet een iemand waarmee ik alle dingen doe. Want al die jongens hebben allemaal een andere fascinatie.” Freelance copywriter.
​
“Een andere manier om je netwerk te vergroten, is door met verschillende mensen te werken. Toen ik net begon met freelancen, werkte ik meestal met dezelfde freelance art director. Want we waren goed op elkaar ingespeeld en dat werkte nou eenmaal goed. Maar ik zag andere freelance creatieven steeds weer met andere freelance teammaatjes werken. En ik dacht, waarom zou je dat doen? Er zijn toch maar een of twee mensen waar je het liefst mee werkt? Maar toen kwam ik erachter dat het werken met verschillende mensen je netwerk enorm vergroot. Ook hier speelt een bepaalde gunfactor: als je iemand bij een klus betrekt, is die persoon eerder geneigd je een keer ‘terug’ te vragen. En dat is weer een manier om bij andere bureaus of klanten binnen te komen. Daarnaast werkt het enorm inspirerend om met verschillende mensen te werken. Je hoort hele andere benaderingen van vergelijkbare opdrachten. En je krijgt ook andere feedback op je eigen inbreng. Het houdt je een andere spiegel voor.” Carlo Groot, freelance copywriter.
Ondernemende freelancers
Een goede freelancer zijn onlangs: "veel freelancers zijn in loondienst van zichzelf". Prachtig geformuleerd. Want je hebt inderdaad freelancers en freelancers.
​
De eerste soort freelancers zijn echte ondernemers. Ze wachten niet af, ze staan op en doen. Ze rennen, bellen en vissen zelf naar werk. Ze struinen borrels en feestjes af om hun netwerkboekje te vullen. En natuurlijk hebben ze ook wel 'ns gaten in hun agenda. Ze zien die vrijgekomen tijd echter niet als een gierend probleem, maar als een godsgeschenk. Ze benutten die tijd om langgekoesterde dromen te vervullen.
​
Ondernemende freelancers hebben meer side projects dan ze eigenlijk aan-kunnen. De een begint een eigen campingshirtwebstore. De ander lanceert een website om gebroken harten te repareren. En weer anderen slaan de handen ineen om samen hun eigen poëziebundel uit te geven.
Ondernemende freelancers sluiten zich liever niet aan bij een agent. En als ze een agent opzoeken, dan doen dat omdat ze zelf chaotisch zijn met facturen en agenda's. En dus graag iemand willen hebben om dit voor hen te regelen.
En dan heb je die andere soort freelancers. De loondienstfreelancers. Ze verschuilen zich comfortabel achter een agent en verwachten dan dat alles wel goed komt. Ze staren dagen naar de telefoon in de hoop dat er een keer een klusje uit komt rollen. En als ze aan het eind van het jaar te weinig werk hebben gehad, dan geven ze hun agent de schuld. Of ze klagen steen en been op social media dat ze niks te doen hebben en posten smeekbedes om alsjeblieft een opdrachtje te krijgen.
​
Daardoor profileren ze zichzelf als mislukkelingen. And guess what; niemand wil werken met mislukkelingen. Deze freelancers hebben niet in de gaten dat ze eigenlijk in loondienst zijn van zichzelf. Het zijn geen ondernemers. Ze zijn geen eigen baas. Het zijn vaak gedwongen freelancers omdat ze ergens het pand uit werden getrapt. Voor deze groep is freelance een noodzakelijk kwaad.
​
Als je jezelf herkent in deze laatste klassering, dan moet je je echt afvragen of je wel wilt blijven freelancen. En of het niet beter is om ergens een vaste baan te zoeken. Of ontsla jezelf. Geef jezelf een trap onder je hol en zet jezelf op straat. En ga nou 'ns echt freelancen.
“Ik vind het leuk om te zien dat veel creatieven erachter komen dat hun creativiteit verder reikt dan alleen maar hun vak. En je moet ook wel. Want we komen er ook allemaal achter dat we niet oud gaan worden in dit vak. En niet zozeer omdat het vak klaar is met jou, maar eerder omdat jij klaar bent met het vak. Als freelancer wordt je geacht altijd vrolijk als een pup op te springen. Je moet altijd je enthousiasme voor het vak meenemen. Dat is bijna de belangrijkste reden waarom je een klus krijgt. En als je voor de duizendste keer opnieuw moet opspringen, dan is dat voor sommige mensen geen probleem. Die hebben een natuurlijke positieve vibe en houden echt van het vak op zich. Maar er zijn er ook een heleboel waarbij de Nederlandse mentaliteit overheerst. En vroeg of laat slaat dan de verzuring toe. Die laten dan op een gegeven moment het achterste van hun tong zien bij klanten. En dan is het heel snel gedaan met je. Door te ondernemen en mede-creatieven in te schakelen - en door dingen te doen die in het verlengde liggen van je creativiteit – zorg je ervoor dat je jezelf blijft verrijken. In het begin leveren dat soort dingen niets op. Dus je moet een soort van volharding hebben en vooral plezier. En als het dan ook succesvol wordt is het helemaal feest.” Marc Kolder, freelance visualiser.
"Je moet veel meer ondernemer zijn als freelancer. Zeker nu. Als je als freelancer nu niet zelf gaat ondernemen, dan gaan ze je echt niet meer bellen." Robert van der Lans, creatief directeur The Oddshop.
​
“Everybody likes to get on the bandwagon. Ga niet lopen zeuren. Het omgekeerde vind ik ook vervelend. Freelancers die pretenderen het zo druk te hebben dat ze bijna tegen een burn-out aan zitten. Maar ondertussen weet ik donders goed dat ze geen fuck te doen hebben.” Vincent Mispelblom Beyer, headhunter Flexfirm.
​
“Als je freelancer bent, dan ben je ondernemer. En als je ondernemer bent, dan moet je je nek durven uitsteken. Dan moet je investeren in mogelijke potentie. Dat hoort er gewoon bij. You can only make money by spending money. Helaas zijn veel freelancers onderaan de streep toch vaak erg lui. Ze zijn zo gepamperd in het verleden. En nu liggen ze alleen maar naar de telefoon te staren.” Marc Kolder, freelance visualiser.
Vakgenoten over ondernemende freelancers
Keep your clients close, but your colleagues closer
Omring jezelf met zoveel mogelijk freelancers die in hetzelfde vijvertje vissen als jij. Luister goed naar alle tips, tricks en valkuilen van door de wol geverfde freelancers. Er bestaat geen handboek of opleiding om freelancer te worden. Dus je moet het hebben van elkaars tips en adviezen. Door met elkaar te lullen krijg je ook een indruk over het tarief dat je kunt vragen, hoe je om moet gaan met opties en boekingen en bij welke bureaus je ‘ns moet gaan praten.
"Onze freelancers promoten ons. Als ze horen dat iemand op zoek is naar een nieuwe baan, dan noemen ze ons als een leuk bureau. En dit horen we dan van de sollicitant. Open sollicitaties komen dan ook soms via freelancers binnen. Dat vinden we echt een heel groot compliment voor ons bureau." Mehrnoesh Forouzandeh, client director Anyone?
​
En deel niet alleen de positieve ervaringen met elkaar maar ook de slechte. Klotedeals, achterlijke opdrachtgevers, achterbakse personen. Deel het! Je freelance collega's zijn je vrienden. En niemand wil z'n vrienden opzadelen met een nare ervaring.
Helaas kun je dergelijke informatie niet kwijt op een site of op een forum. Omdat je dan voor smaad zou kunnen worden aangeklaagd. Via mond tot mond kunnen de clients from hell je echter niets maken. Nog een reden dus om veel te borrelen met je freelance matties!
​
Omgekeerd doen bureaus het ook. Als opdrachtgevers een nare ervaring hebben met een freelancer waarschuwen ze vaak hun collega's bij andere bureaus. Dus waarom zouden wij dat niet doen?
​
"We delen de goede freelancers zeker. Maar we delen ook de namen van de mensen die slecht zijn." Patrick de Zeeuw, owner Alfred.
Klein Opdrachtgevers Onderzoek
67% van de opdrachtgevers geeft namen van favoriete freelancers door aan bevriende werknemers bij andere bureaus en bedrijven. De overige 26% doen dat niet. En belemmeren daarmee de groei van ons netwerk. En dat is jammer.
"Ik ga even verder netwerken"
Borrels, feestjes, meetings, vernissages.... alle bijeenkomsten waar meer dan drie vakgenoten van je zijn, is een kans om te netwerken. Pepermuntje in de mond, visitekaartjes op zak en ga ervoor. Stap op wildvreemden af en vraag ze wat ze in godsnaam hier doen. Wissel vervolgens kaartjes uit en investeer in elk raar gesprek. Je weet namelijk nooit of deze persoon - die op het eerste gezicht niets met jouw werk te maken heeft - in de toekomst niet iets voor je kan betekenen. Het is een klein wereldje. En hoe meer je naam rondzingt hoe beter.
​
Een lastig - en vaak ook pijnlijk - stukje van het netwerken is: hoe rond ik dit gesprek nou af? Er staan namelijk nog meer interessante personen in deze ruimte. En misschien heeft er eentje nog een vette klus...
​
Wees gewoon eerlijk. "Zo, het was leuk om even met je praten, maar nu ga ik verder netwerken.... je bent freelancer of niet."
Door op die manier een gesprek af te sluiten, hoef je niet ongeïnteresseerd te gaan doen of rare smoesjes verzinnen, zoals een fictief bezoekje aan de plee of een fictief drankje halen bij een fictieve bar. Iedereen komt daar om te netwerken. Dus iedereen begrijpt dat je na vijf minuutjes kletsen weer verder wilt om visitekaartjes te verzamelen. Zo werkt het nou eenmaal. En dan kun je er maar beter eerlijk over zijn.
Zie je bijvoorbeeld iemand waar je al jarenlang een keer mee wilde lullen? Zeg dat dan eerlijk tegen je huidige gesprekspartner. Die zal je eerlijkheid alleen maar waarderen.
​
Oh… en hou je drankje altijd in je linkerhand. Zodat je je rechterhand vrij hebt om meteen iemand de hand te schudden. En je hoeft dan ook niet eerst het biervocht af te vegen aan je broek om daarna je nieuwe klant een ijskoude hand aan te bieden.
​
“Ik ga naar feestjes, prijzenfestivals, borrels of naar bureaus die een opening hebben. En daarmee laat ik zien dat ik betrokken ben bij hun initiatief. En dan merk ik dat daar heel veel uitkomt. Het is niet zozeer netwerken. Want je staat toch alleen maar twee seconden te schreeuwen in een ruimte en dan zie je weer iemand anders. Maar toch, je aanwezigheid blijft bij heel veel personen hangen. Ze zien dat je onderdeel bent van het spel.” Marc Kolder, freelance visualiser.
Je borreldoelwit
Het ligt voor de hand om gezellig te ouwehoeren met creatief directeuren en andere creatieven. Maar vergeet niet om ook even te kletsen met trafficers, projectmanagers en art buyers. Zij grijpen namelijk naar de telefoon om je te bellen. Zo is er een freelancer die op borrels en feestjes ongegeneerd flirt met traffic meisjes, art buy grietjes en projectmanagement dames. En ergens heeft hij een punt. Want hoe belangrijk de mening van de creatief directeur ook is, het zijn de mensen naast de telefoon die bepalen of je een nieuwe klus krijgt of niet.
Klein Freelancers Onderzoek
De meeste freelancers zeggen dat ze naar een borrel gaan voor de lol: 52%. Ze richten zich bij een borrel niet specifiek op klanten zoals creatief directeuren of trafficers. Ze gaan gewoon praten met de leukste mensen. 17% geeft aan op borrels wél bewust de creatief directeur op te zoeken. 20% loopt linea recta op de trafficer af. En 11% van de freelancers gaat overigens nooit naar een borrel.
"Sorry geen tijd." is pas het begin van het gesprek
Yes! Het is weer druk! De freelancer hoeft niet meer te bidden bij de telefoon, en kan weer 'nee' zeggen. Fijn! De buffer rap weer aanvullen, plannen maken voor de reis naar Peru en de all you can eat Jap inruilen voor een echte smakelijke sushi tent.
​
Het is hollen of stilstaan in het leven van de freelancer. En tijdens het hollen vergeten we soms om heel even stil te staan bij de rustige tijden. Dus als een opdrachtgever belt, hang dan niet meteen op na het roepen dat je geen tijd hebt. Maak slim gebruik van dit belangrijke contactmoment. Als investering voor rustigere tijden.
​
Zo zijn er freelancers die hun klanten een tegoedbon geven voor de schade. Omdat ze nu de klus niet kunnen aannemen, krijgt de klant korting op de volgende klus die ze bij hen neerleggen. Slim. Leuk.
​
Daarmee heb je echter nog niet het urgente probleem opgelost van je klant. Korting op een freelancer over drie maanden lost zijn dringende bloedspoed van dit moment niet op.
​
"Kan ik jullie misschien een collega van me aanraden?" is een simpel doch geniaal vervolg van het gesprek.
​
Ten eerste vervang je de botte 'nee' bij je klant met een fantastische service. Je laat 'm niet aan z'n lot over, je helpt 'm door iemand anders naar voren te schuiven die net zo goed en net zo leuk is als jij.
Ben je bang dat je daarmee je klant kwijtraakt? Onzin. Ondanks dat die andere freelancer nu je klant uit de brand helpt, zal hij nooit vergeten dat jij het was die deze freelancer op 'm afstuurde.
​
Ten tweede maak je met die negen kleine woorden van je grootste concurrent opeens je grootste vriend. En verzeker je jezelf van werk in de toekomst. Want reken maar dat deze freelancevriend tijdens een van zijn drukke tijden jouw naam een keer zal voordragen bij een van zijn klanten. En als je dan weer 'ns keer duimen zit te draaien bij de telefoon zul je maar al te blij zijn als je opeens een return the favour klusje krijgt.
​
Om de dialoog met je opdrachtgever nog verder te intensiveren kun je ook vragen om wat voor soort klus het gaat. Zodat je gericht advies kunt geven over de freelancer die je klant nodig heeft. Heeft je klant een interactief probleem? Stuur dan een freelancer met een interactief hart op 'm af. Heeft je opdrachtgever een thematisch klusje? Geef 'm dan wat namen door van thema creatieven. En voordat je het in de gaten hebt, raakt de dialoog in een interessante stroomversnelling.
​
Door namen van werkvrienden te delen, wordt het netwerk van freelancers dat eventueel een klusje naar jou doorspeelt comfortabel groot. Het is een voor de hand liggende Tom Poes list die je door menig crisis heen zal loodsen.
Hoe logisch het ook lijkt, er zijn helaas weinig freelancers dit het 'I scratch your back if you scratch mine' trucje toepassen. Bang om klanten te delen? Bang dat andere freelancers beter zijn? Anno 2016 mag de tijd dat freelancers vijandige concurrenten van elkaar waren ver achter ons liggen. Dus deel die klussen. Deel die klanten. Deel de tips en tricks. En vermenigvuldig zo je eigen workload.
Onbaatzuchtige collegialiteit
Wie namen van bevriende freelancers doorgeeft, doet dit voor zijn klanten en voor zijn collega’s. Wie daarna ook nog ‘ns die bevriende freelancer opbelt om te vertellen dat hij zijn naam heeft doorgegeven doet dit eigenlijk voor zichzelf.
​
Want door te vertellen dat je zijn naam hebt gedropt, verwacht je er eigenlijk iets voor terug. Je legt daardoor een grote druk op je collega. Die nu opeens het gevoel heeft dat hij een wederdienst moet leveren.
Ga dus onbaatzuchtig om het met delen van namen. Doe het voor je klanten en collega’s. Doe het niet voor jezelf. Voorkom dat er een gespannen situatie ontstaat tussen jou en je bevriende freelancers.
Vakgenoten over het delen van namen
“Ik denk dat het goed is om namen door te geven. Ik denk dat je jezelf daar een heel groot plezier mee doet. In plaats van heel erg star te zijn. De relatie met je klant kan er alleen maar beter van worden.” Hesling Reidinga, creative partner Khanna \ Reidinga.
“Ik denk dat we meer van elkaar krijgen toegeschoven krijgen dan dat we bij elkaar wegkapen.” Freelance copywriter.
​
“Je kunt ook een oplossing bieden zonder zelf die oplossing te zijn, als je begrijpt wat ik bedoel. Dus je kunt klanten een oplossing geven zonder dat jij zelf het werk doet.” Freelance designer.
"Ik merk helaas niet dat freelancers andere freelancers aanbevelen." Patrick de Zeeuw, owner Alfred.
"Onze freelancers helpen ons gelukkig verder als ze zelf niet kunnen. En dat is volgens mij ook het nieuwe freelancenetwerk. Je helpt elkaar over en weer." Robert van der Lans, creatief directeur The Oddshop.
​
"Het is helaas niet mijn ervaring dat freelancers andere freelancers aandragen als ze zelf niet kunnen." Rogier Heijning, creatief directeur Lemon Scented Tea.
​
"Ik snap heel goed dat je als je zelf niet kan, en je draagt iemand anders voor, dat je dan bang bent, dat je dan zelf geen klussen meer krijgt. Dat is een risicootje." Ester Groot, operations manager Jump! Communications.
Klein Opdrachtgevers Onderzoek
Op de vraag ‘Helpt jullie freelancer je zoeken naar een alternatief als hij zelf niet kan?’ zegt gelukkig geen enkele opdrachtgever ‘nee’. Met uitzondering van die paar quotes hierboven. Het antwoord ‘soms’ werd helaas door 74% van de opdrachtgevers gegeven. Slechts 15% antwoordde met ‘ja’ en 11% met ‘vaak’. Dat kan beter eenpitters! Geef namen door van bevriende freelancers als je zelf even niet kunt. Weest collegiaal makkers!
Freelancers voor freelancers
Wees niet bang om een medefreelancer om een gunst te vragen. Bijvoorbeeld om je site bouwen, een visitekaartje vorm te geven of om een pakkend tekstje te schrijven waarmee je jezelf in de markt kunt zetten.
​
Freelancers zijn geëvolueerd naar collega's. Werkvrienden die elkaar helpen. En die niet te beroerd zijn om even wat voor elkaar te doen. Omdat ze weten dat ze later ook een keer bij jou kunnen aankloppen voor een gunst.
​
Zeker als je net begint als freelancer moet je nog heel wat stappen maken. Als het goed is, ken je wel al een heleboel freelancers. Vraag ze dus om hulp.
Van 2008 tot 2018 zat ik in het bestuur van freelance collectief The Freeforce. Een mooi avontuur. Waarbij freelancers elkaars leven en werk leuker en boeiender maken. Lees hier het avontuur:
​
​