Verklarende woordenlijst
Een lijst met termen, begrippen en uitdrukkingen uit de wereld van creatieve freelancers.
De art buyer is je beste vriend bij je opdrachtgever. De art buyer huurt - in opdracht van de creatief directeur, trafficer of projectmanager - creatie in voor freelance opdrachten. Van art directors tot tekstschrijvers. Van illustrators tot dtp’ers. En van fotografen tot regisseurs.
Dit en meer termen uitgelegd in het abc voor freelancers hieronder. Een handig lijstje voor elke zelfstandig ondernemer in de creatieve sector. Weet je bijvoorbeeld waar de term freelancer vandaan komt? En waar de term zzp’er voor staat?
AB: Auteursbond
De Auteursbond zorgt ervoor dat schrijvers en vertalers - dus ook de freelancers - stevig in hun schoenen staan wanneer ze dealen met uitgevers, producenten, omroepen en andere creatieve bazen. Samen met onze partners knokken we voor topcontracten en eerlijke vergoedingen voor auteursrechten. Want jij moet kunnen doen waar je goed in bent, terwijl wij jouw belangen bewaken. Simpel zat, toch?
Above the line
In grote lijnen zijn dat alle communicatiemiddelen die niet direct aanzetten tot meer verkoop, maar je wel een positiever beeld geven over het merk. Above the line middelen zijn dan vaak ook tv-commercials, radiocommercials, advertenties en buitenreclame.
Accountmanagers
Regelneef- of tante die het aanspreekpunt vormt binnen een bureau - of bedrijf - voor de klant: de opdrachtgever. De accountmanager probeert alle projecten voor deze klant in goede banen te leiden.
Acquisitie
Yep, dat is fancy jargon voor het binnenhalen van nieuwe klanten en opdrachten. Het gaat om de kunst van het aansporen, charmeren, en vooral overtuigen van mensen dat jij precies de freelancer bent die ze nodig hebben voor hun opdrachten.
Art buyer
Je beste vriend bij je klant. De art buyer huurt - in opdracht van de creatief directeur, trafficer of projectmanager - creatie in. Van interim art directors tot zelfstandig tekstschrijvers. Van illustrators tot dtp’ers. En van fotografen tot regisseurs. Elke zzp'er zit in z'n rolodex.
Art director
Een (freelance) vormgever met een creatieve geest die zeer beeldend denkt.
Auteursrecht
Jouw gouden ticket naar creatieve vrijheid - het is het exclusieve recht waarmee je alles wat je maakt helemaal van jou blijft. Jep, niemand anders mag eraan knabbelen zonder jouw toestemming.
Belastingdienst
Die vriendelijke mannen en vrouwen die willen dat je als freelancer je belasting netjes betaalt. De belastingdienst wil graag van je weten hoe je het afgelopen jaar gedraaid hebt, en of je nog wat bijdragen moet aan de staatskas. Ze zien een zzp'er als een ondernemer zolang deze aan de eisen voldoet. Een van die eisen is dat je voor verschillende opdrachtgevers werkt.
Back-end developer
Programmeurs - in loondienst of freelance - die werken aan de techniek achter een site, een app of een programma. Zij ontwikkelen deze achterkant in een bepaalde programmeertaal of in een bepaald framework.
BTW
Below the line
In grote lijnen zijn dat alle communicatiemiddelen die direct kunnen aan-zetten tot meer verkoop. Denk daarbij aan winkelvloermateriaal, banners, folders, displays en alles dat door je brievenbus komt.
Branche
Een groep bedrijven die allemaal in hetzelfde straatje opereren en vergelijkbare goederen of diensten aanbieden. Branches zijn bijvoorbeeld de horeca, de gezondheidszorg of technologie.
Briefing
Dat is de Belasting Toegevoegde Waarde, oftewel de onvermijdelijke heffing die je tegenkomt wanneer je spullen koopt of diensten inhuurt. Ja, zelfs jouw creatieve meesterwerk als freelancer wordt niet overgeslagen door de belastingman.
BV
De besloten vennootschap is een populaire rechtsvorm voor zzp’ers en freelancers in Nederland. Waarom? Simpel: beperkte aansprakelijkheid. Met andere woorden, als je bv in zwaar weer terechtkomt, blijft je privévermogen - zoals je inkomen - buiten schot. Da’s toch een fijne gedachte, nietwaar? Kan handig zijn voor je eigen bedrijf.
Dat is het moment waarop je klant zijn of haar verlanglijstje voor een project op tafel legt, of het nu op papier is of face-to-face. Denk aan het uiteenzetten van alles wat ze willen dat je als freelancer gaat leveren.
CMS
Content Management System - eigenlijk gewoon een slimme tool waarmee je je website kunt beheren zonder dat je een whizzkid hoeft te zijn. Denk aan het organiseren en updaten van je online content als een pro.
Coder
Een allesbehalve stoere bijnaam voor een front-end of back-end developer.
Cold callen
Bij een bedrijf, bureau of organisatie naar binnenstappen – fysiek, via de telefoon of via mail - zonder kruiwagen. Je kent dus helemaal niemand als freelancer binnen de organisatie, maar trekt toch de stoute schoenen aan om contact op te nemen met de persoon die jou het best van dienst kan zijn. Om zo aan opdrachten te komen.
Collectief
Een groep bevriende freelancers die samen hun diensten aanbieden aan opdrachtgevers. Vaak hebben deze collectieven van freelancers één gemeenschappelijke specialisatie. Zoals de visualisers van Het Schetsblok.
Copywriting
Creatief directeur
Het knutselen van teksten die verkopen. Of het nu gaat om catchy slogans of overtuigende webteksten, dit vakgebied draait om het verleiden van je lezers.
Ook wel creative director genoemd. De baas binnen een bedrijf of bureau wat betreft de creatieve output. Hij beoordeelt het creatieve werk van de vaste en vrije creatieven. Hij stippelt de creatieve koers uit van zijn klanten. En ja, er worden ook vaak freelance creatief directeuren ingehuurd.
Credits
Een overzicht van de personen – of bedrijven - die verantwoordelijk zijn voor een project. Bij een bioscoopfilm staan de credits altijd in een ellenlange aftiteling. Bij marketing en communicatie vind je deze credits vaak in vakbladen, jaarboeken en prijzenfestival. Bij de credits staat duidelijk vermeld wie het concept heeft ontwikkeld, wie de executie heeft gedaan en wie verantwoordelijk was bij de klant. De bedenkers, de schrijvers, de strategen, de vormgevers, de projectmanagers, de klanten, de stylist, de regisseur… iedereen verdient een plekje bij de credits. Voor freelancers is het altijd wel een uitdaging om op dit lijstje terecht te komen.
Deadline
De heilige einddatum waarop je project af moet zijn. Geen smoesjes, geen uitstelgedrag. Die klok tikt gewoon door, dus let’s get it done freelancer!
Designer
Een vormgever. Kan zowel in loondienst werken of als freelance professional.
Developer
Zie front-end developer of back-end developer.
Dienstbetrekking
Als je in dienstbetrekking werkt, betekent dit dat je een arbeidsovereenkomst hebt met een opdrachtgever en als werknemer gezien wordt. Dit betekent meer zekerheid maar ook minder vrijheid. Dit is het tegenovergestelde van hoe een zzp’er werkt, namelijk zonder vast dienstverband en voor meerdere opdrachtgevers.
Direct marketing
Een-op-een reclame. Denk daarbij aan de mailings en folders die op je deur-mat vallen en aan de nieuwsbrieven in je mailbox.
DTP
Desktop Publishing – dat is simpelweg drukwerk mooi maken met je computer. Denk aan het ontwerpen van flyers, posters en meer, allemaal met dat strakke, professionele tintje.
Eenmanszaak
De old-school, no-nonsense rechtsvorm die zegt: "Ik doe het wel alleen." Als enige eigenaar ben jij de kapitein van het schip en de bemanning in één. Maar let op: geen juridische scheiding betekent dat als je schip strandt, je privévermogen ook op het spel staat. Oeps!
De charme van de eenmanszaken? Makkelijk op te zetten. Een bezoekje aan de Kamer van Koophandel en je bent klaar. Geen gedoe met minimum startkapitaal; je kunt dus meteen aan de slag. En dan die belastingvoordelen! Denk aan de zelfstandigenaftrek en mkb-winstvrijstelling – je portemonnee gaat je dankbaar zijn.
Dus, als jij die kleine ondernemer bent die het helemaal zelf wil doen, is de eenmanszaak een rechtstreekse route met een paar mooie bonussen aan boord.
Expat
Iemand die tijdelijk in een ander land werkt en woont.
Factuur
Een lekker overzichtelijk papiertje dat laat zien welke topdiensten je hebt geleverd en hoeveel je daarvoor mag vragen.
Fiscale ondernemersfaciliteiten
Handige voordeeltjes die de belastingdienst speciaal voor de zelfstandig ondernemer heeft bedacht. Denk aan de zelfstandigenaftrek, MKB-winstvrijstelling en startersaftrek. Deze regelingen zorgen ervoor dat de belastingdruk bij zzp’ers flink wordt verlicht, zodat je als freelancer meer overhoudt van je zuurverdiende centen.
De term freelancer
De term freelancer komt oorspronkelijk uit een roman. Ja, echt! In Ivanhoe van Sir Walter Scott, gepubliceerd in 1820, verwijst het naar huursoldaten die hun diensten als vechtende eenmanszaken aan de hoogste bieder aanboden. Hun “lans” (of “lance”) was vrij van verplichtingen aan een specifieke heer.
Fast forward naar nu: het idee van onafhankelijkheid en tijdelijke inzet leeft nog steeds voort. En de term freelancer dus ook. Tegenwoordig zijn freelancers de ongebonden strijdende eenmanszaken van de zakenwereld. Ze werken zonder vast dienstverband voor meerdere klanten en blinken uit in flexibiliteit.
Of je nu een project nodig hebt dat geknipt en geschoren moet worden, een freelancer staat klaar met een frisse energie en bakken ervaring. Dit onderscheidt een zzp'er en een freelancer van een werknemer in loondienst.
Front-end developer
Een (freelance) programmeur die werkt aan de ‘voorkant’ van een website, app of programma. Hij programmeert dus de afbeeldingen, de lettertypes, het design enzovoorts.
Interaction Designer
Een website, app of game bestaat altijd uit een heleboel verschillende schermen. Van homepage tot instellingenpagina tot de check-out bij een online store. De (freelance) interaction designer ontwerpt een heldere en logische flow van al deze schermen. Freelancers werken vaak in sectoren zoals technologie en design, waar specialistische kennis vereist is.
Interimmer
Synoniem voor freelancer of voor de term zzp'er (zelfstandige zonder personeel) en interimmer komt invliegen wanneer een organisatie een tandje extra nodig heeft. Ze weten precies wat ze moeten doen als er een tekort aan personeel of expertise is.
Interimmers hebben meerdere opdrachtgevers en duiken op voor specifieke projecten of springen in de bres als een vaste kracht ziek wordt of met zwangerschapsverlof is. Hoe lang blijven ze? Van een paar weken tot een aantal maanden, freelancers zijn net zolang interim als het project erom vraagt.
Juridische status
Je 'officiële' pet binnen de wetgeving als zelfstandig ondernemer. Wat is je rechtsvorm? Ben je een eenmanszaak, een BV, of misschien een vof? Je juridische status bepaalt een hoop zaken, van je aansprakelijkheid tot hoeveel belasting je moet betalen. De meeste freelancers kiezen vaak voor een eenmanszaak of een van de andere rechtsvormen, afhankelijk van hun persoonlijke situatie.
KvK
De Kamer van Koophandel, oftewel je eerste stop als je ondernemer wilt worden. Hier schrijf je je officieel in als zelfstandige en geef je je business die broodnodige stempel van goedkeuring. Het kost je elk jaar geld en je hebt er verder geen ruk aan.
KvK nummer
Het KvK-nummer is je unieke nummer als zzp’er bij de Kamer van Koophandel. Denk eraan als je freelance ID. Zonder dit nummer geen officiële inschrijving en geen business. Houd het bij de hand - je hebt het vaker nodig dan je denkt! Het is een essentieel begrip voor je eenmanszaak.
Licentie
Een vrijkaartje om creatief bezig te zijn met beschermd materiaal. Je krijgt de officiële thumbs-up om te spelen met de big shots van de auteursrechtelijke wereld.
Mockup
Een sneak peek van je ontwerp in mini-formaat. Het is als een proefrit voor je project – je krijgt een visueel voorproefje van wat komen gaat. Zo kun je testen, aanpassen en perfectioneren voordat het echte werk begint!
NDA
Non-disclosure agreement, oftewel een geheime pact gesloten met een vette knipoog. Het houdt alles lekker onder de pet zodat je topgeheimen veilig blijven. Krijg je vaak voorgeschoteld als freelancer. Maar het is geen big issue, dus gewoon tekenen.
Netwerken
Het bouwen van je eigen professionele dream team! Het draait om het leggen en onderhouden van contacten die jou en je business naar een hoger niveau tillen. Een babbeltje hier met andere zelfstandigen, een kop koffie daar met freelancers, en voor je het weet heb je een netwerk van professionals om u tegen te zeggen.
Offerte
Een overzichtelijk plan dat je als freelancer vaak moet maken met alle toeters en bellen voor je project, compleet met prijzen en afspraken.
Opdrachtgever
1, de adverteerder die iets moois wil laten maken voor zijn merk, product of dienst. 2, het bedrijf of bureau dat graag iets moois wil maken voor nummer 1. De ene keer wordt de freelancer ingehuurd door 1 en de andere keer door 2. Dat kan af en toe een beetje verwarrend zijn in mijn lesprogramma. De freelance schrijver biedt hiervoor zijn welgemeende excuses aan.
Operations manager
Een über-trafficer. De operations manager overziet het verloop van alle projecten binnen een bureau. Een zeer belangrijk persoon dus voor freelancers.
Overhead
De indirecte kosten die een klant betaalt aan een leverancier. Een organisatie – een bureau of drukkerij – heeft een heleboel vaste lasten. Zoals de huur van het pand, het salaris van de directeur, het salaris van zijn secretaresse en het salaris van de receptioniste. Deze kosten krijgen klanten natuurlijk niet direct voor hun kiezen in een factuur, maar worden onzichtbaar meegeteld in de directe kosten. De directe kosten zijn de kosten die een klant te zien krijgt op zijn factuur. Zoals de uren van de creatieven, de projectmanager en de strateeg. Maar ook de kosten voor bijvoorbeeld drukwerk. Freelancers zijn dus altijd voordeliger voor klanten omdat zij nauwelijks of geen overhead hebben.
Permalancer
Een freelancer met een tijdelijk vast contract. Permalancer is een bijnaam en dus geen officiële rechtsvorm.
Pitch
Een competitie - of zeg maar gewoon een wedstrijd - waarbij verschillende partijen azen op dezelfde klus of klant. Tijdens een pitch mogen de deelnemers een voor een hun kunstje laten zien aan de opdrachtgever. Op basis van deze kunstjes kiest de klant dan een winnaar. Tegenwoordig eisen opdrachtgevers dat de partijen volledig gratis meewerken aan zo’n pitch. Doordat veel deelnemende partijen hier helaas aan toegeven, komen sommige spelers – en dan met name de wat kleinere – al snel in financiële problemen.
Portfolio
Je persoonlijke showreel vol knallers! Een bundel van jouw allerbeste werk, klaar om potentiële klanten omver te blazen. Het is als een greatest hits album van jouw creatieve carrière.
Projectbasis
Van klus naar klus, zonder langdurige vaste verbintenissen en meerdere opdrachtgevers - zo werk je als freelancer meestal. Elke opdracht heeft een duidelijk begin en eind, en dat biedt de flexibiliteit die je zoekt, plus een afwisseling aan uitdagende projecten. Tijdelijke klussen zijn een van de grootste voordelen van het zelfstandig ondernemerschap.
Project manager
Regelneef- of tante die het project van a tot z in goede banen probeert te leiden. En daarbij constant iedereen tevreden moet proberen te houden: de (freelance) creatievelingen, de klant en vaak ook nog de klant van de klant. Aan de project manager geef je vaak je gewerkte uren door.
Quit claim
Een term die afkomstig is uit de movie business. Een quitclaim is een overeenkomst tussen een producent of fotograaf aan de ene kant en een figurant of model aan de andere kant. Door het tekenen van de quitclaim geeft de figurant – of het model – toestemming voor het gebruik van de gemaakte opnamen. En daarmee doet deze persoon dan ook afstand van het portretrecht. Quitclaims in marketing en communicatie worden vaak gebruikt tussen adverteerders en reclamebureaus enerzijds en illustratoren, visualisers en fotografen anderzijds. Met de quitclaim wordt het werk dat ze voor hun klant hebben gemaakt volledig afgekocht. De klant is daarmee eigenaar geworden van het creatieve werk en heeft dus het recht om het voor meerdere doeleinden te gebruiken dan alleen waarvoor het destijds oorspronkelijk was ontwikkeld.
Review
Een vergadering waarbij je klant samen met jou je creatieve output beoordeelt. Voor een freelancer is elke review een eindejaarsevaluatiegesprek. Want als de review niet goed gaat, is de kans klein dat er nog een vervolgklusje komt.
RTV-productie
Het produceren van content voor radio en televisie.
Sales promotion
Marketing en communicatie die direct is gericht op meer sales. Plat gezegd: twee halen, een betalen. Natuurlijk zijn daar ook creatievere dingen op te bedenken. Zoals een gratis glas bij een kratje bier, spaarzegels of kans op een wereldreis of wereldprijs bij aanschaf van een aantal artikelen.
SEA
Search Engine Advertising; reclame op Google dus.
SEO
Search Engine Optimalisation: de teksten – en ook de omschrijvingen van afbeeldingen – zodanig omschrijven dat je site bij zoekopdrachten sneller boven komt drijven. Vogelvrij is wat dat betreft een kutterm voor dit boek. Freelance-handleiding was slimmer geweest.
Storyboard
Een stripverhaal-versie van jouw film of animatie. Denk aan een reeks tekeningen die je hele verhaal uitspeelt, scène voor scène.
Strategen
Creatieve geesten - soms ook freelance - die niet zo goed kunnen tekenen of schrijven, maar wel slimme ideeën hebben over de marketing en communicatie van verschillende opdrachtgevers.
Studio artist
De vormgever die een reclameuiting zodanig in elkaar kan knutselen, dat het meteen naar de drukker of naar de bannerfabriek kan worden gestuurd.
Sociale premies
Die verplichte afdrachten aan de overheid waarmee je bijdraagt aan de sociale zekerheid. Ze zorgen er bijvoorbeeld voor dat je een uitkering krijgt als je ziek bent of werkloos raakt. Als freelancer moet je hier zelf je steentje aan bijdragen, want er is geen baas die het voor je regelt. De belastingdienst kijkt hier ook naar bij het bepalen van je ondernemerschap.
Thema creatief / thema bureau / thema advertising
Dit noemen ze in het marketing en communicatiewereldje ook wel 'ns ATL: above the line. Thema werk bestaat vaak uit het opzetten en uitwerken van grote campagnes. Bij thema werk wordt vooral massacommunicatie zoals tv-commercials, advertenties, abri's en billboards ingezet. Het doel van thema advertising is het neerzetten - of versterken - van het merkbeeld van de adverteerder. Advertising die andere doelen nastreeft, zoals interactiviteit of sales, worden vaak niet gezien als thema advertising. Deze middelen krijgen vaak de afkorting BTL mee. Nee, niet bacon, tomato en lettuce, maar below the line.
Trafficer
De spin in het web van elk bureau. De trafficer - de naam zegt het al - zorgt dat alle onderdelen van een project via de juiste weg worden uitgevoerd. Hij - vaker is het echter een zij - regelt de briefingmomenten en de review-momenten. Hij verdeelt de klussen over de creatieve vloer. En als deze vloer onderbemand is, dan moet de trafficer vaak de juiste freelancers vinden.
Uurtarief
Wat je per uur vraagt als zelfstandige om een project naar het volgende niveau te tillen. Je wordt niet alleen betaald niet alleen voor de tijd, maar ook voor ervaring, creativiteit en een flinke dosis enthousiasme.
UX'er
User experience designer. Zie interaction designer.
Visualiser
Een (zelfstandige) illustrator die een schets maakt van hoe de reclame eruit kan komen te zien.
ZZP
De term zzp’er staat voor zelfstandige zonder personeel. Ook wel bekend onder de term freelancer. De belastingdienst ziet zzp’ers als ondernemers als ze voldoen aan de voorwaarden, zoals het werken voor verschillende opdrachtgevers en het maken van winst.
Freelancers en zzp’ers kiezen vaak voor een flexibelere werkomgeving in plaats van een vast dienstverband. Zij kunnen hun eigen baas zijn en hebben meer vrijheid in het kiezen van tijdelijke opdrachten.
Het zelfstandig ondernemerschap is aantrekkelijk vanwege de vrijheid en flexibiliteit. Freelancers werken namelijk voor meerdere opdrachtgevers. Belastingvoordelen zoals de zelfstandigenaftrek maken het nóg aantrekkelijker. Zzp'ers zijn vaak te vinden in sectoren zoals de bouw en de zakelijke dienstverlening.
Hoewel de termen 'zzp' en 'freelancer' vaak door elkaar worden gebruikt, hanteert de Belastingdienst alleen de term 'zzp' vanwege de juridische en fiscale nuances, terwijl 'freelancer' informeler is en vaker in creatieve sectoren wordt gebruikt.
