Interview met Marc Kolder
Marc Kolder is freelance visualiser. En mede-oprichter van het collectief Het Schetsblok.
Interview met Marc Kolder
​​
Wat is een collectief precies?
Een collectief is een gilde. De visualisers van Het Schetsblok zijn vakbroeders die vakmatig dingen delen en die zich aan elkaar schakelen. Zonder vorm van eigenaarschap en zonder bedrijfsvoering. Wij zijn gewoon tien onafhankelijke professionals van hetzelfde niveau die een platform delen waar we op worden gepresenteerd. Via dit platform kunnen we een vorm van kwaliteit aanbieden aan onze klanten. Ook vinden we het belangrijk dat je jezelf als freelancer vrij moet kunnen blijven bewegen.
Daarom heeft Het Schetsblok steeds een wisselend aantal visualisers. Als het niet werkt voor je dan stap je uit. En wil je er weer bij, dan is dat net zo makkelijk. Binnen zo’n platform zijn er natuurlijk ook lieden die meer werk hebben en lieden die minder werk hebben.
Hoe is Het Schetsblok ontstaan?
​
Voordat we tien leden hadden, had ik samen met mijn collega Perry Hamberg al een tweemanscollectiefje. Toen in 2009 het toenmalige agentschap The Reps failliet ging, stonden er plots nogal wat schetsers met lege handen. Deze visualisers wilden samen een collectief starten. Ik bedacht me dat het niet goed zou zijn als er weer een nieuw schetscollectief zou komen. Dus heb ik direct voorgesteld om die nieuwe club van visualisers om te bouwen naar Het Schetsblok.
En wat is jouw rol precies binnen Het Schetsblok?
​
Mijn rol is altijd de aanjager geweest. Ik hou ervan om het voortouw te nemen. Binnen Het Schetsblok zijn er natuurlijk verschillende karakters. In het begin waren er leden die zich afvroegen of ze nu ook uitbundig moesten zijn – zoals ik - en op de voorgrond moesten treden om zichzelf te profileren. Ik heb altijd gezegd dat je vooral trouw moet blijven aan jezelf. De opdrachtgever bepaalt uiteindelijk of je een klus mag doen of niet.
​
Ik heb me dus vooral in het begin opgeworpen als degene die initiatieven nam. Ik heb ervoor gezorgd dat de site er kwam en een leuke give away - het schetblokje - en ik heb gesprekken geregeld met vakbladen zoals Adformatie.
Maar het probleem is; als er eentje in de lead gaat, dan gaat de rest achteroverleunen. En geef ze ‘ns ongelijk. Als iemand het leuk vindt en zich daarbij als een vis in het water voelt, waarom zou je dan ook nog wat gaan doen? Dat is dan een beetje het agentencomfort dat weer een beetje boven komt drijven. Alleen kost het de freelancers dan geen ruk. Ik heb daarom voorgesteld dat de mensen die zich inzetten voor Het Schetsblok daar wel een vergoeding voor moeten krijgen. En dat hebben we inmiddels ook doorgevoerd.
Wat zijn de voordelen van een collectief?
​
Opdrachtgevers vinden bij ons een groep specialisten onder één naam. Dat werkt prettig. Ze vinden het namelijk lastig om 10 verschillende websites door te moeten spitten. Het Schetsblok is heel praktisch voor ze. Met z’n tienen delen we ook alle kosten. En dat geeft veel meer slagkracht voor alle gekkigheid die we samen oppakken. Elk jaar stoppen we met z’n allen geld in de pot en daar doen we dan leuke dingen van.
Zoals een website update of een leuke actie. Ook het groepsgevoel is een belangrijk voordeel. Vroeger kon je alleen kiezen voor een agent – waarbij je in groep zit - of voor een zelfstandig bestaan. Het collectief zit daar tussenin. Ik vond het altijd prettig om samen met andere vaklieden op te trekken. En het wordt makkelijk om elkaar voor te stellen bij een opdrachtgever als je zelf even niet kunt.
Wat zijn de nadelen van een collectief?
​
Een collectief is een mooi groot gedachtegoed. Maar het probleem is vaak dat het geen structuur heeft. Aan de ene kant is dat erg nobel, erg stoer en erg 2009. Maar aan de andere kant moet je constant met de hoeveelheid mensen in je collectief samen besluiten of je samen iets gaat doen of niet. Het is zeker iets waar we ons bewust van zijn en op dit moment volop mee bezig zijn. We proberen onszelf als collectief nu opnieuw uit te vinden. Andere collectieven zijn hier ook mee bezig. En daarom zoeken we elkaar vaak op.
Hebben jullie allemaal hetzelfde tarief?
​
In de markt heb je bepaalde richtlijnen. En het is natuurlijk wel van belang dat je niet te veel morrelt aan je prijs. Je mag ervan uitgaan dat als je geboekt wordt, dat je door de opdrachtgever ook begroot bent. Onderaan de streep zijn de prijzen gewoon bepaald en onderbouwd. Die zijn niet zomaar uit de lucht komen vallen.
​
Maar verder mag iedereen binnen ons collectief z’n eigen prijs bepalen. Bovendien hebben we meer onderhandelruimte dan bij een agentschap. Omdat we niet 15% van ons tarief af hoeven te dragen aan een agent.
​
Ik kijk zelf altijd naar mijn relatie met de opdrachtgever en naar de situatie waar hij zich in bevindt. Is het een start up? Zitten ze in een pitch? Ook vraag ik mezelf altijd hardop af waarom we kosten wat we kosten. Je moet je uurtarief wel kunnen verantwoorden.
Hebben agenten daarom ook min of meer vergelijkbare fee-tarieven?
​
Agenten hebben elk jaar onderling agentenoverleg. Waarbij ze bij elkaar gaan kijken wat ze doen. Dat leidt natuurlijk tot het maken van prijsafspraken. Maar aan de andere kant is dat ook wel goed. Want als er een keer een competitie losbreekt en eentje gaat stunten, dan ontstaat er een prijzenoorlog die niet prettig is voor ons vak.
Dat is namelijk wel ‘ns keertje gebeurd. Een aantal visualisers lieten hun tarief drastisch zakken voor hun agent die wilde stunten. Het had een averechts effect. De opdrachtgevers vertrouwden het niet. Mensen die zo goedkoop zijn kunnen nooit kwaliteit leveren.
Hebben jullie avond- en weekendtarieven?
​
Ik ben daar heel coulant in. Stel, een bureau heeft me nodig in het weekend. Ze bellen me vrijdag einde dag op en moeten maandagochtend een voorstel aanleveren bij hun klant. In dat geval reken ik 150% weekendtarief.
​
Maar als ik er zelf voor kies om een klus diezelfde avond nog af te maken in plaats van de volgende dag, dan ga ik natuurlijk geen avondtarief in rekening brengen.
​
En als je om een bepaalde reden een keer geen avondtarief of weekendtarief rekent, laat je opdrachtgever dan duidelijk weten dat je dat normaliter wel doet.
​
Verder heb ik een keer ’s nachts in het weekend moeten overwerken. Dus toen ging er nog ‘ns 25% over die 150%! Toen had ik even het uurtarief van een topadvocaat!
​
Zelfstandig werken – en dus niet via een agent – heeft nog een bijkomend voordeel. Ik schakel altijd direct met mijn opdrachtgever over centjes. Daar-door ben ik flexibeler dan schetsers die bij een agent zitten. Die laten het onderhandelen namelijk over aan hun agent. En ik weet dat opdrachtgevers zo’n tussendeur niet altijd leuk vinden.
Heeft een agent nog toekomst?
​
Ik denk het wel. Mits ze zichzelf eens echt kritisch gaan bekijken en hun rol gaan veranderen. De belangrijkste tool van een agentschap blijft het leveren van kwantiteit aan de deur van een klant. Dus als Pietje niet kan, dan hebben ze wel iemand anders. Maar technologie heeft de rol van de agent grotendeels overgenomen. Zoals online portfolio’s, adressenbakjes en agenda’s. Boven-dien vinden de opdrachtgevers het prettig om op één plek in één oogopslag zoveel mogelijk freelancers te vinden. Ze willen liever niet vier verschillende agenten bellen.
​
Verder draag je als freelancer toch al snel zo’n 15 tot 20% op jaarbasis af aan je agent. Dat is bij een ton omzet zo’n 15000 euro. Dat kan je hypotheek zijn! Als je zelfstandig werkt kun je dus 20% meer verdienen of je kiest ervoor om 20% minder te werken om hetzelfde bedrag over te houden.
​
Toen ik nog bij een agent zat, heb ik de tarieven een keer ter discussie gesteld. Ik werkte al vrij lang via deze agent en had inmiddels mijn eigen markt aan opdrachtgevers gecreëerd. Ik vroeg toen aan mijn agent waarom ik nog steeds 15% moest afdragen. Het enige antwoord dat ik kreeg was: “Omdat het nu eenmaal zo is. Punt.”
Dat vond ik heel raar. Ik wil best 15% afdragen, maar dan wil ik ook weten wat ik daarvoor terugkrijg. Bovendien weten ze dat andere agenten dezelfde constructie hebben. Dus ze beseffen heel goed dat overstappen naar een andere agent voor mij geen zin heeft. Het zou me overigens niets verbazen als de agenten hier onderling afspraken over maken.
Alleen al dat gegeven vind ik enorm achterhaald. Ik snap wel waarom agent-schappen zich nu ook liever collectieven willen noemen. Een agent heeft toch een beetje een nare klank gekregen. Het zijn toch fossielen die in het pluche zitten en zich ook zo gedragen. Ik zie geen enkele agent die zichzelf profileert, die echt probeert boven het maaiveld uit te komen. Met acties of tarieven bijvoorbeeld. Het enige doel van een agent is uren verkopen; dat is hun verdienmodel. En ze hebben producten – de freelancers - die dat voor hen creëren. En die geven ze het gevoel dat ze een onderdeel zijn van het groter geheel. Verder hebben veel freelancers het gevoel dat ze werk hebben omdat ze bij een agent zitten.
Hoe moeten agenten het dan wel doen?
​
Een agent is erg handig voor je als je net het vak in wilt. Hij heeft namelijk een netwerk van klanten en vaklieden die je helpen om ervaring op te doen. En het is prima om daar als freelancer wat voor te betalen. Maar uiteindelijk denk ik dat agenten een maatpak moeten aanbieden. Niet meer werken met confectie. Je kunt niet meer iedereen onder dezelfde paraplu gooien met dezelfde tarieven. En je kunt niet over iedere freelancer dezelfde marge vragen.
​
Ik denk dat freelancers moeten kunnen shoppen bij een agent. Je hoeft voor mij niet de telefoon aan te nemen of facturen te versturen; dat kan ik namelijk zelf wel. Maar ik wil bijvoorbeeld wel dat je mijn agenda beheert en dat ik mijn portfolio bij je online kan zetten. En daar wil ik dan graag een prijskaartje voor.
Er zijn freelancers die al heel lang bij agenten zitten. Ze zijn loyaal, enorm gegroeid en hebben hun eigen markt gecreëerd. Die mag je als agent heus wel belonen met een kleinere marge. Die freelancers zijn vaak ook boegbeelden geworden voor je agentschap. Die weer werk generen voor de hele toko. Door de marge te verkleinen geef je als agent de freelancer een carrièregevoel. Daarbij denk ik dat agenten maar één doel moeten hebben: “Hoe kan ik ervoor zorgen dat zelfstandige freelancers het niet meer zelf willen doen, maar graag bij mijn agentschap willen zitten?”
Waarom bieden agenten momenteel nog geen maatpakken aan?
Agenten zijn bedrijven met een verdienmodel. Ze weten heel goed wat geld kost en wat moeite kost. Aan de ene kant zeggen ze de creatief te begeleiden. Bijvoorbeeld met geld of met het organiseren van zaken waar de freelancer niet zo goed in is. Maar aan de andere kant gebruiken agenten juist deze zwakke plekken om aan de freelancer geld te verdienen.
​
Als je agenten vragen stelt over bepaalde mogelijke producten, dan melden ze je meteen dat ze die zogenaamd al hebben onderzocht. En dat het allemaal niet kan. En als je agenten vragen stelt over hun verdienmodel, dan krijg je helemaal lik op stuk. Ze hebben liever dat je vertrekt dan dat ze iets aan je marge doen. Ze willen grip hebben en houden op hun freelancers.
​
Voorbeeldje. Als agent heb je een behoorlijke financiële buffer. Want al die bedragen voor al die freelancers komen sowieso eerst binnen op de rekening van de agent. Dus volgens mij moeten ze dus makkelijk iedereen binnen twee weken kunnen betalen. Maar dat doen ze niet. Sterker nog, ze hanteren een betalingstermijn van minimaal 30 dagen.
​
En ik kwam tot de ontdekking dat er nog een heleboel oude facturen open-stonden. Terwijl ik dacht dat ik daarvoor een agent had.
​
Agenten zijn niet dom. Ze hebben zoveel middelen voor handen om het voor zichzelf nog gunstiger in te richten.
Ga je wel ‘ns ergens gratis werken?
​
Zeker. Ik gebruik het om mijn loyaliteit en mijn relatie met de klant te onder-strepen. Bijvoorbeeld bij een nieuw bureau. Als ze net zijn gestart en ik ben al jaren bevriend met de oprichters, dan bied ik ze aan om bij hun eerste pitch gratis voor ze te werken. Dan schets ik het werk voor hun eerste klant helemaal gratis. Het mooie is: on the long run betaalt het zichzelf tienvoudig terug. Want je creëert een enorme loyaliteit naar elkaar en het gevoel van ‘you owe me one’. En als je begint als bureau dan is alles duur. Zelf de paperclips zijn dan nog duur. En waarom zou ik ze dan niet helpen? Ik vind het heel belangrijk om die betrokkenheid te laten voelen. Betrokkenheid is voor mij de key tot alles.
Ben je wel ‘ns onzeker?
​
Als freelancer merk je ook je kwetsbaarheid en je afhankelijkheid. En dat je bent overgeleverd aan de grillen van een bepaald vak. Hoe goed je ook bent en hoe lekker je jezelf ook neerzet, je wordt af en toe geconfronteerd met pech of met een hele rustige periode. En dat vind ik ook wel heel prettig. Want dan word ik weer wakker getrapt. Je kan angstig worden als zoiets gebeurt, je kan in een depressie raken, maar je kan ook tegen jezelf zeggen: “Dit accepteer ik niet. Ik wil dat spotlichtje weer op me!”
Als het bij mij even stilvalt, dan moet ik ook eerst even slikken. En denk ik; oh kak, wat nou? Maar eigenlijk gaan mijn hersens dan harder werken dan ooit tevoren: wat kan ik nou doen om dat vak weer naar mij toe te laten bewegen? In eerste instantie ga ik gewoon bellen. Het eerste telefoontje is een enorme drempel. Maar met elk belletje wordt die drempel steeds lager. De meeste freelancers hebben het lef niet om te bellen. Ze voelen zich klote om dat soort gesprekken te voeren. En ze voelen zichzelf ook vaak zwak als je durft te vragen aan een klant of er nog wat te doen is. Freelancers bellen wel elkaar onderling. Is het bij jou ook zo rustig? Wat zullen we eraan doen? Maar niemand durft de bureaus of opdrachtgevers te bellen. Dat wordt gezien als een teken van zwakte blijkbaar.
​
Maar wat vooral belangrijk is bij rustige tijden: maak het niet persoonlijk. Je klanten zijn je niet zat, er is kennelijk even geen behoefte aan “your way”. Of het vak is gewoonweg even bezig met andere processen. Dus vertrouw op je eigen kunnen, je eigen netwerk en hoe je het al die jaren al prima hebt gedaan.
Als ik het rustig heb, hebben mijn opdrachtgevers op dat moment vaak soort-gelijke processen. Ze zitten dan bijvoorbeeld volop in de uitwerking van hun concepten. Dat soort dingen zijn me opgevallen dankzij mijn belrondjes. En dan gaat plots het vliegwiel weer draaien en gaan we weer doorrrrrrr…..